Mikołaj wirta: pisarz, dramaturg i cenzor pisma świętego

Dziś nazwisko radzieckiego pisarza Nikołaja Jewgieniewicza Wirta ma niewielkie znaczenie dla niż mówi dla przeciętnego czytelnika, ale w swoich czasach był autorem bestsellerów, zdobył cztery nagrody Stalina i prawo do redagowania Biblii.

Wczesne lata

Nikołaj Virta (1906-1976, prawdziwe nazwisko Karelski), radziecki pisarz i dramaturg, czterokrotny laureat Nagrody Stalinowskiej, urodził się we wsi Kalikino w obwodzie tambowskim w rodzinie proboszcza. W 1921 roku przyszły ojciec pisarza został rozstrzelany, podobno za to, że poparł antykomunistyczne powstanie pod wodzą Aleksandra Antonowa. Powstanie to stanie się później głównym tematem powieści Samotność, która przyniosła Wirthowi sławę i pierwszą Nagrodę Stalinowską.

Nikolai Karelsky uczył się w Tambov Secondary School. Jako młody człowiek zdołał zmienić kilka działania: był zarówno pasterzem, jak i urzędnikiem w radzie wiejskiej, a w latach 1920-21 uczył w 263. pułku kungurskim 30. dywizji w ramach akcji alfabetyzacji. W 1923 roku rozpoczął pracę jako reporter gazety "Tambovskaya Pravda. Tam też zadebiutował jako pisarz: jego pierwsze opowiadania, opublikowane pod nazwiskiem "Nikolai Virta", poświęcone były życiu na wsi. Virta to nazwa rzeki w Karelii, historycznej ojczyźnie Karelian.

W drugiej połowie lat 20. Virta był aktywny jako dziennikarz i redaktor w gazetach w Kostromie, Saratowie i Makhachkale. W 1930 roku przeniósł się do stolicy, gdzie kontynuował pracę w wydawnictwach Wieczernaja Moskwa, Trud i Elektrozawod, w Teatrze Młodzieży Pracującej - jako dramaturg, reżyser, aktor, a nawet dyrektor.

"Samotność" i sława

W 1935 roku Virta napisał swoje magnum opus "Samotność", powieść o walce z powstaniem Antonowa w latach 20. Powieść została przychylnie przyjęta przez krytykę i publiczność, a w samym 1936 roku wydano ją ponad 20 razy. Krytycy porównują go do "Cichego Donu" Szołochowa. W 1937 roku na podstawie "Samotności" Virta pisze tragedię "Ziemia", która zostaje wystawiona w Moskiewskim Teatrze Artystycznym. W 1939 powieść staje się podstawą opery autorstwa młodego dramaturga T.Н. Khrennikov`s In the Tempest, a w 1964 roku reżyser Vsevolod Voronin nakręcił na jej podstawie film Solitude.

W 1941 roku powieść ta zdobywa dla Wirthego Nagrodę Stalinowską II stopnia.

Pierwotnie planował cykl sześciu powieści o życiu ludowym, obejmujący okres od końca XIX wieku do współczesności, ale następna powieść, Prawo (1937), została przyjęta raczej chłodno. Negatywnie wypowiadały się o niej tak znane osobistości kultury, jak Szołokow i Makarenko (recenzja tego ostatniego w Literaturnej Gazecie nosiła tytuł "Logiczna porażka"). Mało popularny był też "Wieczorny dzwon" (1951), opowiadający o wydarzeniach poprzedzających te z "Samotności", będący ostatnią powieścią cyklu.

Kolejne trzy nagrody Stalina otrzymał w latach 1948, 1949 i 1950 za sztuki "Chleb nasz powszedni" (1947) и "Spisek skazańców" (1948) oraz scenariusza filmowego "Bitwa o Stalingrad" (1949).

Dwuczęściowy film według scenariusza Virta i w reżyserii Władimira Pietrowa poświęca sporo uwagi wojskowej mądrości towarzysza Stalina.

Cenzor Pisma Świętego

Arkadiusz Vaksberg w swojej książce "Królowa dowodów" opowiada ciekawą historię o biografii Mikołaja Wirta. W 1943 roku Stalin postanowił złagodzić politykę wobec Kościoła i wydać Biblię w ograniczonych nakładach. Publikacja została powierzona Mołotowowi, który przekazał ją Wyszyńskiemu. Do sprawdzenia w celu zapewnienia bezpieczeństwa ideologicznego tekstu postanowiono powołać specjalnego cenzora. Został nim Mikołaj Virta. Pisarzowi zlecono wysondowanie Starego i Nowego Testamentu, aby skrytykować władzę radziecką i w razie potrzeby dokonać korekt i zmian. Komisja wprawiła Wirtha w zakłopotanie, ale odmowa, przedstawiona jako "zadanie od towarzysza Stalina" i "osobista prośba metropolity Sergiusza", byłaby równoznaczna z samobójstwem. Musieliśmy sprawdzić wątpliwe ideologicznie fragmenty Pisma Świętego, w szczególności portrety mężczyzny z wąsami. Na szczęście nie znaleziono takiego miejsca i Biblia została bezpiecznie wydana bez zmian.

Śmierć Stalina i spadek jego popularności

Po śmierci dyktatora sytuacja Virta przybrała gorszy obrót. W 1954 r. został wydalony ze Związku Pisarzy Radzieckich z powodu luksusowego trybu życia w swojej podmoskiewskiej chacie. W 1956 r. przywrócono jednak członkostwo, ale dawny autorytet i popularność zostały bezpowrotnie utracone. Mikołaj Virta aż do śmierci pisał powieści, nowele, sztuki teatralne, scenariusze i opowiadania, ale nie wywoływały już one poruszenia wśród krytyków i publiczności. Ostatnim większym dziełem autora jest epopeja "Czarna Noc", na temat Hitlera, nazizmu i ruchu oporu w Europie, pozostał niedokończony. Nikołaj Virta zmarł 3 stycznia 1976 roku, został pochowany w Moskwie na Cmentarzu Peredelkino.