"Co jowisz może zrobić, byk nie może zrobić": znaczenie wyrażenia

"Co przystoi Jowiszowi, nie przystoi bykom" to łacińska sentencja, którą tłumaczy się jako Quod licet Jovi, non licet bovi. Jest dość powszechne w literaturze, a niekiedy słyszy się je kolokwialnie. Kto powiedział: "To, co jest właściwe dla Jowisza, nie jest właściwe dla byka", a właściwa interpretacja tego frazeologizmu zostanie szczegółowo wyjaśniona w artykule.

Znaczenie i autorstwo

Znaczenie słowa "co jest właściwe dla Jowisza, nie jest właściwe dla byka" jest następujące. Jeśli jednej lub kilku osobom wolno coś robić lub przyznano im jakieś prawo, nie oznacza to, że wszyscy inni też mogą to robić.

Uważa się, że zwrot ten jest autorstwa Publiusza Terencjusza Arthusa, łacińskiego dramaturga, który żył w II wieku p.n.e. э. Był przedstawicielem starożytnej komedii rzymskiej, zmarł młodo, a zdążył napisać sześć komedii. Z których wszystkie przetrwały do dnia dzisiejszego.

Średniowieczna parafraza

Trzeba jednak zauważyć, że w komedii napisanej przez Terencjusza pt. Samoukaranie, pojawia się nieco inne zdanie, które brzmi: "Innym wolno to robić, ale tobie nie wolno". Według uczonych zdanie "co właściwe Jowiszowi, nie jest właściwe bykowi", którego znaczenie jest tu omawiane, jest średniowieczną parafrazą oryginału, zaczerpniętego z komedii Terencjusza.

Aforyzm nawiązuje do mitu w starożytnej tradycji greckiej i rzymskiej, którego bohaterami są Europa i Jowisz (Zeus dla Greków). To mit, w którym bóg przyjmuje postać byka i porywa Europę.

"To, co jest właściwe Jowiszowi, nie jest właściwe bykowi" - znaczenie tego wyrażenia będzie jaśniejsze, jeśli weźmiemy pod uwagę związany z nim mit i jego bohaterów.

Najwyższy Bóg

Jowisz był pierwotnie czczony przez Włochów jako bóg niebiańskiego światła. Składano go w ofierze na szczytach wzgórz i gór. Na rzymskim Kapitolu ofiarą tą była biała owca... Rzymianie, podobnie jak wszyscy Włosi, postrzegali pioruny jako znak tego bóstwa. Miejsca, w których wpadały do ziemi, były uważane za święte. Jowisz nasycił ziemię deszczem, a ona wytworzyła rośliny. Był szczególnie czczony przez winiarzy.

Ze strony tego bóstwa, który później stał się najwyższym, zależało od kilku kluczowych rzeczy. Chodziło o porządek w świecie, o zmieniające się pory roku i miesiące, a także dzień i noc. Jowisz czuwał z nieba nad wszystkimi wydarzeniami na ziemi. Żadna zbrodnia nie mogła ujść mu bez odpowiedniej kary. Przysięga złożona w imię Jowisza nie mogła być złamana z obawy przed karą niebiańską.

Jako najwyższy bóg miał radę złożoną z innych bogów. W decydowaniu o sprawach ziemskich posługiwał się wróżbitami, przez których wysyłał ludziom znaki swojej woli. Jowisz był bogiem wszystkich Rzymian, ich państwa, ich władzy i panowania nad innymi narodami.

Jego główna świątynia znajdowała się w samym sercu Wiecznego Miasta, na Wzgórzu Kapitolińskim. I tak miał dodatkowy epitet Capitolina. Świątynia stanowiła centrum życia religijnego dla całego państwa. Miasta podległe Rzymowi składały mu ofiary na Kapitolu. Lokalnie budowali mu też świątynie.

Rzymianie wierzyli, że bóg ten jest obrońcą ich praw i państwowości, a także ich niebiańskim opiekunem. W czasach cesarskich Jowisz był uważany za obrońcę władzy cesarskiej. Świątynia kapitolińska była miejscem najważniejszych wydarzeń w społeczeństwie. Chodzi o poświęcenia, zaprzysiężenie nowych konsulów, pierwsze w roku posiedzenie senatu.

Po upadku imperium rzymskiego Jowisz został niemal w pełni utożsamiony z Zeusem. Zarówno ten pierwszy, jak i ten drugi pojawiał się często na tronie, z orłem, brodą, berłem i błyskawicą, pełen władzy i dostojeństwa.

Kontynuując badanie znaczenia słów "co jest właściwe dla Jowisza, nie jest właściwe dla byka", przejdźmy bezpośrednio do mitu, z którym to wyrażenie jest związane.

The Kidnapping of Europe

Jowisz (Zeus dla Greków) był przyciągany do Europy, która według jednej z wersji była córką fenickiego króla. Przypuszczalnie jej imię pochodzi od fenickiego słowa oznaczającego "zachód słońca" i jest związane z zachodem. Imię i wszystko co związane z tą postacią znamy właśnie z mitu, o którym mowa.

Jupiter przed pójściem do dziewczyny przemienił się w białego byka. Gdy Europa i jej przyjaciele bawili się na brzegu morza, pojawił się przed nią byk. Wsadził ją na plecy i popędził z nią na Kretę. Bracia Europy wyruszyli na jej poszukiwanie. Odwołali się do wyroczni delfickiej boga Apolla, ale ten powiedział, że nie muszą się martwić i nigdy jej nie znaleziono.

Na Krecie Jupiter pozbył się wizerunku byka i stał się atrakcyjnym młodzieńcem, po czym opętał fenicką księżniczkę. Europa urodziła mu trzech synów. Później została żoną króla Krety Asteriona, który nie mógł mieć dzieci. Swoje panowanie nad wyspą zapisał dzieciom Europy, zrodzonym z Zeusa, które adoptował i wychował.

Aplikacja

Sens "co właściwe Jowiszowi, nie jest właściwe bykowi" Władimir Putin zinterpretował w swoim wystąpieniu na Forum Valdai w 2014 roku następująco. Rosyjski prezydent zastosował ją do polityki naszego państwa, mówiąc, że rosyjski niedźwiedź nie będzie nikogo pytał o zgodę.

Omawianego zwrotu można użyć, gdy chce się zdławić nieuzasadnione roszczenia, wskazując podwładnemu jego pozycję. Albo gdy istnieje zestawienie statusu społecznego, które nie jest na korzyść przeciwnika.