"Popaść w niełaskę": znaczenie wyrażenia

Słownik rosyjskiej frazeologii literackiej wyjaśnia znaczenie tego wyrażenia w następujący sposób: stracić przychylność, znaleźć się w niełasce. Infamia według Słownika Języka Angielskiego C. И. Ozhegova: niechęć potężnej osoby do tego, kto jest od niej zależny. Przypomnijmy A. С. Puszkina:

To nie egzekucja jest straszna - to twoja niełaska jest straszna (Borys Godunow).

Hańba cara

Każda władza, zwłaszcza najwyższa, generuje ludzi, którzy starają się być blisko władcy. Bliskość z księciem, carem lub cesarzem - możliwość uzyskania korzyści materialnych. Ekspresja "popaść w niełaskę" oznacza nie tylko utratę przywilejów, ale także poniesienie kary. W warunkach feudalnego rozdrobnienia Rosja jest rozdzierana przez spory, wojny i popadanie w niełaskę jednych, a awans innych. W staroruskich kronikach pojawia się słowo "opal". Ale konsekwencje, jakie pociągała za sobą książęca niełaska, były niejasne.

W 1499 roku słowo "hańba" zostało użyte w starożytnych kronikach rosyjskich. Za czasów Iwana Wielkiego w niełaskę popadły dwa szlacheckie rody bojarskie: książęta Patriczewscy i Ryapołowscy, którzy zostali oskarżeni o podburzanie, czyli zdradę stanu. Voevoda V. И. Patriczew za swoje przekonania polityczne i religijne został uwięziony w klasztorze Józefa-Wołokolamskiego, gdzie zmarł (prawdopodobnie z głodu). Wojewoda S. И. Ryapolovsky, dawniej towarzysz cara - stracony.

Za czasów Iwana Groźnego bojarzy, którzy odmówili pozostania w jego prywatnym lennie (opryczninie), popadli w niełaskę. Ich majątki zostały podzielone i przekazane kolesiom cara, sami bojarzy zostali zesłani na obrzeża Rosji.

W imperialnej Rosji

Prominentny rosyjski dowódca wojskowy A. В. Suworow popadł w niełaskę za czasów Pawła I, który narzucił armii pruskie porządki. W 1800 r. Hrabia Suworow miał zakaz odwiedzania Pałacu Zimowego i został pozbawiony swoich ulubionych adiutantów. Nazwisko generalissimusa, podziwianego w Europie, zniknęło z rosyjskich gazet. Dowódca nie mógł znieść cesarskiej hańby, zachorował i wkrótce zmarł. Został pochowany jako marszałek polny, a nie jako generalissimus.

Współpracownik Aleksandra I hrabia A. А. Arakczejew, pamiętany przez współczesnych za pedanterię i rygoryzm, dwukrotnie popadł w niełaskę. Dla męża stanu znanego z braku chciwości, hańba była raczej afrontem niż utratą dóbr materialnych.

W XX w

W okresie I. В. Stalina, zwrot "popaść w niełaskę" nabrał nowego znaczenia. Urzędnicy państwowi i partyjni, którzy zdaniem Stalina popełnili błędy, byli aresztowani, zesłani lub rozstrzelani.

Г. И. Żukow, który ponad 40 razy otrzymał osobistą pochwałę generalissimusa, po wojnie stracił przychylność Stalina. postawiono mu zarzuty sprzeniewierzenia łupów i wyolbrzymienia własnej roli w zwycięstwie. Żukow został odwołany ze stanowiska głównodowodzącego siłami lądowymi i wysłany na czele Odeskiego Okręgu Wojskowego, faktycznie na wygnanie. W 1952 r. członek wewnętrznego kręgu Stalina, szef NKWD L., w momencie rozpoczęcia wyścigu zbrojeń, Stalin wezwał Żukowa do Moskwy.

Członek wewnętrznego kręgu Stalina, szef NKWD L. Beria popadł w niełaskę po śmierci przywódcy. Został oskarżony przez brytyjski wywiad i o zdradę. Beria, jak również jego współpracownicy w organach bezpieczeństwa państwa, zostali skazani przez "specjalny trybunał" bez prawa do obrony i apelacji. Karą była konfiskata stopni wojskowych, odznaczeń, majątku osobistego i rozstrzelanie.