Czym jest taksonomia? Klasyfikacja taksonomii

Taksonomia to metoda systematyzowania dziedzin wiedzy o złożonej organizacji według hierarchicznej pozycji każdego z omawianych elementów. Pojęciem najbliższym taksonomii jest klasyfikacja, czyli forma porządkowania informacji, w której badane obiekty są grupowane w klasy lub grupy na podstawie wspólnych cech i właściwości.

Historia jego powstania

Aby dokładnie zrozumieć, czym jest taksonomia, należy zbadać historię jej powstania terminu.

Termin taksonomia został wprowadzony do nauki na początku XIX wieku przez francusko-szwajcarskiego biologa Augustina de Candolle. Opracowywał on klasyfikację badanych przez siebie roślin, dlatego taksonomia była początkowo stosowana tylko do nauki botaniki. Po pewnym czasie wynaleziona metoda stała się powszechna nie tylko w botaniki, ale i w pozostałej części biologii, a także w Inne systemy naukowe wiedza.

Taksonomia ma bezpośredni związek z typologią, metodą zajmującą się tworzeniem struktur obiektów i grupowaniem ich w grupy za pomocą uogólnionego typu danego obiektu.

Schematy i kategorie taksonomiczne

Do zadań taksonomii, jako jednego z przedmiotów taksonomii, należy ustalanie rang taksonomicznych i określanie gradacji elementów systemu. Klasyfikacja powstaje więc przez sukcesywne włączanie obiektów danej klasy do innej klasy zgodnie z jakąś ogólną zasadą. Dodatkowo na poziomie każdej z klas rozpatrywane są relacje pomiędzy dostępnymi klasami oraz wielkość jednej z wyróżnionych grup w stosunku do pozostałych.

Pojęcie kategorii taksonomicznych służy do wyróżnienia grup, które mają w swoich właściwościach cechę wzajemnego podporządkowania. Same grupy jednostek, które tworzą system klasyfikacji, nazywane są taksonami. taksony mają między sobą wspólne cechy i właściwości.

Na ostatnim etapie klasyfikacji tworzone są schematy taksonomiczne, systemy składowe. Za ich pomocą można prześledzić czynniki tworzenia grup oraz właściwości, według których obiekty były przydzielane do poszczególnych grup. Schematy mogą być jednowymiarowe lub wielowymiarowe. schematy jednowymiarowe, które taksonomia uznaje za idealne, opierają się tylko na jednym wspólnym kryterium klasyfikacji. Z kolei schematy wielowymiarowe uwzględniają dużą liczbę wspólnych właściwości przy tworzeniu systemu.

Rodzaje taksonomii

Bardziej szczegółowe informacje o tym, czym jest taksonomia i jak jest wykorzystywana do tworzenia klasyfikacji, można znaleźć w opracowaniu dotyczącym dwóch rodzajów taksonomii: naturalnej i sztucznej.

Taksonomia naturalna klasyfikuje obiekty na podstawie analizy dostępnych właściwości obiektu. Sztuczna - wprowadza jedną zasadę logiczną i tworzy grupy bytów na podstawie tej zasady. Niektóre nauki stosują jednocześnie oba rodzaje klasyfikacji.

Istnieje również klasyfikacja taksonomii ze względu na charakter procedury taksonomicznej, w której również wyróżnia się dwa rodzaje: taksonomię jakościową i ilościową.

Taksonomia jakościowa grupuje obiekty według obecności lub braku cech wspólnych, a taksonomia ilościowa grupuje obiekty według stopnia podobieństwa obiektów do siebie według dostępnych właściwości. Tak więc stosując taksonomię jakościową można uzyskać jasno określone klasy i grupy. A klasyfikacja ilościowa z kolei tworzy tylko pola - grupy o rozmytych granicach, gdzie niektóre obiekty mogą należeć jednocześnie do więcej niż jednej z nich.

Teoria Blooma

W 1956 roku angielski naukowiec Benjamin Bloom stworzył nową taksonomię dla celów edukacyjnych.

Do dziś stosowanie taksonomii Blooma do tworzenia programów nauczania i projektów jest uważane za jedną z najbardziej efektywnych i użytecznych metod. W dziedzinie uczenia się wyróżnia on trzy poziomy:

• poznawcza - dotyczy zdobywania wiedzy;
• Afektywny, który jest związany z emocjonalnymi reakcjami na wpływy;
• psychomotoryczne, które obejmują nabycie wszelkich umiejętności fizycznych.

Dziedzina poznawcza

Domena poznawcza w teorii Blooma obejmuje zdobywanie wiedzy i informacji oraz rozwój zdolności umysłowych. Na przykład: uczenie się i przywoływanie z pamięci pewnych faktów, budowanie modeli lub schematów, które przyczyniają się do rozwoju umiejętności umysłowych itp. д.

Jako przykład taksonomii na poziomie poznawczym Bloom wskazuje sześć typów procesów poznawczych:

• wiedza - poznawanie i odtwarzanie informacji;
• rozumienie - powtórzenie sensu tekstu z własną interpretacją;
• zastosowanie - umiejętność zastosowania zdobytej wiedzy teoretycznej w praktyce;
• analiza - podział całego materiału na jego elementy składowe, znalezienie różnic między nimi;
• ocena - określenie znaczenia materiału w stosunku do innych informacji;
• tworzenie - zdolność do odkrywania nowych pomysłów z innych, niepowiązanych ze sobą informacji.

Każdy z sześciu typów może być postrzegany jako jeden z przejściowych poziomów złożoności poznawczej. Wskazane jest zatem, aby proces edukacyjny rozpocząć od pierwszej z nich - wiedzy - i stopniowo przechodzić do kolejnych.

Dziedzina afektywna

Koncepcja taksonomii Blooma obejmuje również domenę afektywną związaną ze stanem emocjonalnym i uczuciami wywoływanymi u uczącego się w trakcie procesu edukacyjnego. Na tym poziomie można sklasyfikować następujące typy:

• percepcja - gotowość uczącego się do słuchania, co on/ona słuchanie - tego, co mówią inni i zwracanie uwagi na to, co mówią;
• responsywność - obecność motywacji do uczestnictwa w procesie uczenia się, przejaw aktywności;
• Przyswajanie wartości - przyjmowanie pozytywnej lub negatywnej oceny dla danego przedmiotu lub zjawiska;
• organizacja wartości - umiejętność ustalania priorytetów i kontrastowania tego, co mniej ważne z tym, co bardziej istotne;
• internalizacja wartości - wprowadzenie wartości do swoich zachowań związanych z uczeniem się.

Można więc zauważyć, że taksonomia celów jest metodą, która wpływa nie tylko na umysłową stronę uczenia się, ale także na stronę emocjonalną. Ma to pozytywny wpływ na zdobywanie i przyswajanie nowej wiedzy i informacji.

Obszar psychomotoryczny

Co to jest taksonomia w dziedzinie psychomotorycznej jest obecnie najmniej znana, jeśli chodzi o inne poziomy procesu edukacyjnego. Wiadomo, że omawiana dziedzina obejmuje cele, które dotyczą różnorodnej koordynacji ruchowej. Mogą to być: nauka pisania, mówienia, nauka umiejętności manualnych itp. д.

Umiejętności rozpatrywane na poziomie psychomotorycznym mają ten sam algorytm rozwoju: uzyskanie informacji o umiejętności na podanym przykładzie, jej zrozumienie, samodzielne zastosowanie w praktyce i ocena uzyskanego wyniku. Powtarzanie działań w formie pozytywnych doświadczeń ma tendencję do poprawy wyników w czasie.

Dziedzina psychomotoryczna obejmuje jednocześnie dwa działy aktywności człowieka: mózgowy i mięśniowy. Studium literatury przedmiotu pokazuje, że ten obszar procesu edukacyjnego jest ściśle związany z pozostałymi dwoma. Jednak przejawy tej zależności, podobnie jak cały poziom psychomotoryczny, są najsłabiej poznane.

Domena psychomotoryczna jest rozpowszechniona w takich dziedzinach edukacji jak: dyscypliny medyczne, sztuka i muzyka, wychowanie fizyczne, inżynieria.

Zastosowanie taksonomii

Niewiele osób wie dziś, czym jest taksonomia i dlaczego jest potrzebna. Ale mimo to jest to technika stosowana w wielu dziedzinach, zwłaszcza w pedagogice. Taksonomia Blooma była przedmiotem badań wielu naukowców aż do czasów współczesnych. Mało zbadane obszary są nadal badane i dodawane są nowe informacje. Ponadto teoria opracowana przez angielskiego naukowca znajduje również zastosowanie w praktyce - bezpośrednio w procesie edukacyjnym.

Taksonomia obejmująca inne dziedziny jest nie mniej powszechna w naukach ścisłych, gdzie konieczne jest skonstruowanie jasnej klasyfikacji badanych obiektów.