Rosyjscy książęta borys i gleb: biografia, śmierć, kanonizacja. Męczennicy pasjonaci: szlachetnie urodzeni książęta borys i gleb

Rosyjscy książęta Borys i Gleb zostali pierwszymi świętymi, pokazując ludziom, jak przyjąć wolę Boga, jak żyć i umierać w Jego imieniu i według Jego przykazań. Z ich nazwami związane są trzy daty w kalendarzu prawosławnym:

1. 2 maja - dzień przeniesienia relikwii do grobowca w nowym kościele;
2. 24 lipca to dzień pamięci o księciu Borysie;
3. 5 września - dzień upamiętnienia Książę Gleb.

Rodzina księcia Włodzimierza

W X wieku, gdy Rosja była krainą rozdrobnioną i pogańską, książę kijowski Włodzimierz i jego żona Milolika mieli synów Borysa i Gleba. Małżeństwa u pogańskiego księcia już niektóre, i odpowiednio, i dzieci miał ustawione. Książęta Borys i Gleb, jako młodsi, nie mieli pretensji do tronu kijowskiego.

Światopełk i Jarosław byli starszymi dziećmi, które zgodnie z zasadami mogły dziedziczyć władzę książęcą po ojcu. Jarosław był rodzonym synem księcia, a Światopełk - tylko za takiego uznany, czyli adoptowany we wcześniejszym małżeństwie.

Życie księcia Włodzimierza upłynęło na nieustannych wojnach i bitwach, tak żyli ówcześni książęta: umiejętność obrony swoich ziem przed wrogiem zewnętrznym i powiększanie ich o ziemie uzyskane od sąsiadów - ceniono ponad wszystko.

Chrzest księcia Włodzimierza

W 988 roku, po wygraniu kolejnej wojny z Bizancjum i zdobyciu miasta Korsuń, Włodzimierz zagroził Tsargradowi. Bizantyjscy współrządzący- cesarze zgodzili się wydać swoją siostrę Annę za mąż za księcia, ale pod warunkiem, że ten wyrzeknie się swoich pogańskich wierzeń.

Książę skłaniał się do wiary bizantyjskiej, chrześcijaństwo od dawna stopniowo przenikało do rosyjskich dusz. W 957 roku księżniczka Olga przyjęła prawosławie. A Władimir wyraził zgodę. Po udzieleniu sakramentu został ochrzczony imieniem Bazyli. Wracając do Kijowa, odebrał pokonanym Korsunom żonę, księży, władzę, naczynia kościelne, ikony.

Po powrocie do rodzinnego miasta zwrócił się do mieszkańców Kijowa z dekretem: wszyscy powinni przyjść nad brzeg Dniepru, aby przyjąć chrzest na wiarę prawosławną. Kijowianie odnosili się do swojego księcia z szacunkiem i strachem, dlatego wykonali jego żądanie, a sakrament chrztu Rosji przeszedł w pokojowych warunkach.

Życie Borysa i Gleba

W tym czasie synowie księcia Włodzimierza Borys i Gleb otrzymali dobre wykształcenie, zostali wychowani w pobożności. Zostali ochrzczeni razem z wszystkimi Kijowianami w Dnieprze i otrzymali prawosławne imiona Roman i Dawid.

Starszy Borys spędzał dużo czasu na studiowaniu Pisma Świętego, czytał żywoty świętych, interesował się ich pracą i chciał we wszystkim naśladować ich przykład. Obaj bracia byli hojnego serca i starali się pomagać jak tylko mogli wszystkim potrzebującym.

Gdy nadszedł czas, książę poślubił swojego brata Borysa i przydzielił mu niewielki majątek w księstwie włodzimiersko-wołyńskim, z centrum w mieście Murom. W 1010 roku przeniósł Borysa na księcia Rostowa Wielkiego, a Murom przekazał dorosłemu Glebowi.

Bracia panowali sprawiedliwie, a swoim zachowaniem służyli jako przykład dla poddanych, szerzyli wiarę prawosławną w księstwach.

Książę Włodzimierz i jego synowie

W 1015 roku, pod koniec życia siedemdziesięcioletni książę Włodzimierz Światosławowicz miał jedenastu krewnych i jednego adoptowanego syna z różnych żon, a córek było czternaście.

Kiedy książę zachorował i zdał sobie sprawę, że jego sposób życia zbliżając się do końca, postanowił zostawić w spadku panowanie nad Kijowem nie swoim starszym synom Swiatopolkowi i Jarosławowi, ale Borysowi, do którego czuł wielką miłość.

A ponadto stary książę nie miał zaufania do swoich starszych synów. Swiatopolk Okajny, adoptowany syn, już wcześniej był podejrzewany o spisek w celu zamordowania księcia i został uwięziony wraz z żoną.

Jarosław, który od 1010 roku panował w Nowogrodzie Wielkim, przez cztery lata zachowywał się rozsądnie, a potem odmówił podporządkowania się ojcu i zapłacenia skarbowi kijowskiemu należnej daniny. Książę Włodzimierz, oburzony buntowniczym zachowaniem swego dziedzica, postanawia wyruszyć na wojnę przeciwko Nowogrodowi; a przestraszony Jarosław wzywa na pomoc Warangów. Jak potoczyłaby się opozycja między starym księciem a jego starszymi synami w 1014 roku, nie wiadomo. Ale książę zachorował.

Śmierć księcia Włodzimierza

W tych trudnych godzinach Borys był blisko chorego ojca... A potem przyszła wiadomość o najeździe Peczeninów na ziemie kijowskie... Jego chory ojciec daje Borysowi ośmiotysięczną armię i wysyła go na kampanię. Badjankowie, słysząc o maszerującej na nich sile, kryją się w stepach. W drodze powrotnej do Kijowa Borys otrzymał posłańca ze smutną wiadomością o śmierci księcia.

Światopełk, jako starszy dziedzic, został natychmiast uwolniony z więzienia i objął tron kijowski, wbrew planom starego księcia. Zdając sobie sprawę, że nie otrzyma legalnie księstwa z powodu testamentu ojca i doceniając miłość pospólstwa do Borysa, knuje paskudny plan. Szukając poparcia u mieszkańców Kijowa, nie szczędzi obietnic i skarbu. Sam snuje krwawe plany wyeliminowania wszystkich rywali do spadku po ojcu.

Śmierć Borysa

Tymczasem synowie księcia Władimira, Borys i Gleb, modlą się za duszę zmarłego ojca. Borys i jego armia wracali z nieudanej kampanii, a na wieść o śmierci Włodzimierza zatrzymali się nad rzeką Alta, jeden dzień drogi od Kijowa. Posłaniec, który przyniósł smutną wiadomość, powiedział również o zajęciu tronu przez Światopełka. Oburzeni wojewodowie, wierny orszak księcia Włodzimierza, zaczęli wzywać Borysa, by pomaszerował na oszusta i zajął Kijów siłą. Borys odmówił ich pomocy, a oni go porzucili.

Zdając sobie sprawę, jaki los go czeka, młody książę postanawia nie sprzeciwiać się swojemu przeznaczeniu. Nie chcąc przelać braterskiej krwi, odmawia obrony. Oto jak Borys rozumiał przykazania Chrystusa.

Dwudziestopięcioletni Borys, czekając na swoich zabójców, całą noc spędził na modlitwie. Rano ludzie wysłani przez Światopełka Okajanina wdarli się do jego namiotu i zadźgali go włóczniami. Ciało księcia zawinęli w namiot i zawieźli do stolicy jako dowód wykonania rozkazu. Ale po drodze okazało się, że Borys jeszcze oddycha. Wtedy dwóch najemnych wikingów zabiło go mieczami.

Ciało Borysa zostało potajemnie pochowane w odległości piętnastu wiorst od Kijowa, w Wyszogrodzie, w starej drewnianej cerkwi prałata Bazylego Wielkiego.

Gleb: Śmierć

Książęta Borys i Gleb byli bardzo podobni w życiu. Lubili tych samych ludzi, kochali ten sam zawód, a ich myśli i działania były podobne. I obaj giną z rąk tego samego złoczyńcy.

Sviatopolk, torując sobie drogę do tronu, nie zatrzymał się przed niczym. Podstępem zmusza młodego księcia do przyjazdu z Muromu do Kijowa, a ten wyrusza na wezwanie brata. Kolejny postój urządzono pod Smoleńskiem, gdzie Gleb otrzymał wiadomości od starszego brata Jarosława. Posłaniec informuje go o śmierci ojca i Borysa oraz ostrzega przed imieniem Jarosława, przekazując mu rozkaz, by nie jechał do Kijowa.

Po usłyszeniu strasznej wiadomości Gleb zwraca się do Boga o pomoc i postanawia nie sprzeciwiać się swojemu losowi. Podążając śladami ukochanego brata Borysa, modli się nad brzegiem Dniepru, czekając na swoich morderców. Złoczyńcy, dokonawszy swego niecnego czynu, nie trudzili się transportem ciała i pochowali Gleba na brzegu rzeki.

Jeszcze jeden brat, który mógł pretendować do tronu kijowskiego, Swiatosław, książę Drewlian, został zabity przez kohorty Swiatopełka. Nie udało mu się ukryć w Karpatach.

Chrześcijańska służba szlachetnych książąt Borysa i Gleba

Badacze hagiografii książąt, którzy polegli z rąk złoczyńców, twierdzą, że ich wyczyn polega na tym, że odmówili przelania krwi brata. Będąc ludźmi głębokiej wiary, czcili Boże przykazania.

Święci Borys i Gleb byli pierwszymi chrześcijanami w Rosji, którzy byli przykładem prawdziwej pokory. Pogańska religia, która od dawna panowała w regionie, dopuszczała, a nawet ceniła krwawe waśnie. Bracia, przyjąwszy z całego serca chrzest prawosławny, nie odpowiadali złem na zło. Powstrzymali rozlew krwi, tracąc własne życie.

Jak piszą badacze tamtych wydarzeń, Pan ukarał przesadnego bratobójcę. W 1019 r. po licznych i krwawych walkach o tereny ruskie drużyna Jarosława Mądrego pokonała wojska Światopełka Oczaninnego. Uciekł do Polski, ale i tam nie znalazł odpoczynku ani schronienia. Umarł w obcym kraju.

Czczenie książąt Borysa i Gleba

Latem 1019 roku wielki książę kijowski Jarosław Mudryj rozpoczął poszukiwania ciała swojego młodszego brata Gleba. Wysyła do Smoleńska księży, którzy odkrywają, że na brzegach rzeki często widzą piękne światła. Ciało młodego księcia zostaje przewiezione do Vyshgorodu i pochowane obok szczątków Borysa. Miejscem ich pochówku była stara drewniana cerkiew św. Bazylego, zbudowana ku czci ich świętego przez ich ojca, księcia Włodzimierza.

Za jakiś czas ludzie zaczęli zauważać dziwne zjawiska przy grobie braci. Wszyscy zaczęli widzieć światło i ogień, słyszeć śpiew aniołów, a gdy jeden z Waraniczan przypadkowo nadepnął na grób, płomienie wystrzeliły i spaliły nogi bezczeszczyciela.

Po pewnym czasie w starym kościele wybuchł pożar i spłonął on doszczętnie. Ale ogień pozostawił wśród węgli nietknięte wszystkie święte ikony i naczynia kościelne. Wtedy parafianie zrozumieli, że jest to wstawiennictwo braci książąt Borysa i Gleba. Jarosław doniósł o cudzie metropolicie Janowi I, a władca podejmuje decyzję o otwarciu grobu.

W miejscu starego kościoła powstaje mała kaplica i tam przenoszone są relikwie, które okazały się być nieprzekupne.

Dwa nowe cuda, poprawa kulawizny i wzrok niewidomego, przekonują najbardziej sceptycznych w świętości relikwii książęcych. Wówczas podjęto decyzję o budowie nowego kościoła, w którym w roku 1021 ostatecznie umieszczono relikwie świętych Borysa i Gleba. Nowy, wzniesiony na miejscu starego kościoła został poświęcony na cześć książąt i zaczął być nazywany Borysem i Glebem. A sami książęta zostali kanonizowani u wielkiego księcia Jarosława Mudry i metropolity Jana I 24 lipca 1037 roku w diecezji kijowskiej.

Zgodnie z prawem kościelnym proces kanonizacji świętych odbywa się w trzech etapach. Drugi etap ma miejsce w 1073 roku, kiedy to relikwie świętych zostają przeniesione do nowego kościoła wybudowanego w miejsce starego. Od tego momentu rozpoczyna się proces gloryfikacji męczenników Borysa i Gleba.

Ci, którzy cierpieli w imię Chrystusa

Pasjonistami w prawosławiu nazywa się tych, którzy cierpieli ze względu na Boga. Ale czy śmierć braci była w imię Boga?? Czy swoją śmiercią i cierpieniem uwielbiali Zbawiciela??

Naukowcy spierają się o to od dawna. Wśród braci byli tacy, którzy kwestionowali zasadność kanonizacji książąt. W rzeczywistości zabójstwo książąt Borysa i Gleba miało charakter czysto polityczny, jak byśmy dziś powiedzieli: "Było zakontraktowane". W książęcych waśniach zginęło wielu ówczesnych książąt, ofiary były przed nimi i po nich. W końcu ich starszy brat, Światosław, zginął z tego samego powodu, z rąk tego samego mordercy. Jednak kwestia kanonizacji tego księcia nigdy nie została poruszona. Więc jaka jest różnica??

Okazuje się, że motywy braci były bardzo różne... Świętość Borysa i Gleba polega na tym, że dokonali wyczynu, jakiego nigdy wcześniej nie było w Rosji: po prostu chcieli żyć i umrzeć słowem Chrystusa, a przez swoją śmierć zachować pokój.

Przy okazji, argumenty za kanonizacją, nie były początkowo dla wszystkich jasne, a kanonizacja książąt wymagała nawet dodatkowej koordynacji z Konstantynopolem.

Pamięć o książętach

W 1113 r. w Wyszogrodzie wybudowano nową cerkiew szlachetnie urodzonych książąt Borysa i Gleba, ale przeniesienie relikwii i konsekracja katedry nastąpiły dopiero za czasów księcia kijowskiego Włodzimierza Monomacha w maju 1115 r. Kościół św. Borysa i Gleba był największy i najpiękniejsze w Rosji przedmongolskiej.

Z czasem wiara we wstawiennictwo i cudowną moc książąt rosła coraz bardziej. Uważa się, że to właśnie dzięki nim miały miejsce takie zwycięstwa rosyjskiej broni:

• w walce z Połowcami w XI wieku;
• w bitwie nad Newą w 1240 roku, kiedy to obaj bracia pojawili się w łodzi przed armią;
• w bitwie nad jeziorem Peipus w 1242 roku;
• na zdobycie przez wojska nowogrodzkie szwedzkiej twierdzy Landskrona u ujścia Newy;
• w bitwie pod Kulikowem w 1380 r., gdzie książę Dymitr Iwanowicz i inni wojownicy na własne oczy widzieli, jak na polu bitwy wspomagali ich niebiańscy wojownicy pod wodzą Borysa i Gleba.

Udział świętych w innych, późniejszych wydarzeniach z historii państwa rosyjskiego, mających miejsce w XIV-XVI wieku, opisują liczne legendy o Borysie i Glebie.

Na cześć świętych książąt w Rosji jest poświęcone wiele kościołów, pomników i klasztorów są wzniesione, ikony są napisane, dzieła literatury.

Niedaleko od Moskwy, na terenie klasztoru Borysa i Gleba W 2006 roku w mieście Dmitrow postawiono piękny pomnik. Borys i Gleb, dwaj brązowi jeźdźcy, stoją na wysokim cokole. Autor Aleksander Rukawisznikow poświęcił swoją pracę rocznicy założenia klasztoru.

Miasta i ulice noszą nazwy braci. Wielu utalentowanych malarzy ikon odzwierciedlało w swoich pracach fragmenty z życia świętych książąt Borysa i Gleba. Są ikony w parach i pojedynczo, są ikony całopostaciowe i montowane. O wyczynach braci powstały książki i wiersze, których autorami byli wielcy pisarze, jak Józef Brodski i Borys Cziczibabin.

Najważniejsze jest jednak to, że kroniki opisują wiele przypadków uzdrowienia chorych i kalekich ludzi, którzy poprzez swoją wiarę w Pana przyczynili się do cudu.