Mnożnik w teorii Keynesa

Zadowolony

Keynesowska teoria ekonomii
Koncepcja mnożnika
Elementy składowe teorii keynesowskiej
Wzór i obliczenie mnożnika

Jeszcze przed wojną, w 1936 roku, John Keynes opublikował swoje dzieło, które pod wieloma względami zmieniło bieg myśli ekonomicznej. Jego książka nosiła tytuł "Ogólna teoria zatrudnienie, odsetki i pieniądze". Jest to wciąż jedna z klasycznych prac z dziedziny ekonomii. W książce tej podjął próbę wyjaśnienia wahań koniunkturalnych w najbardziej ogólnym sensie. Szczególnie zawirowania gospodarcze i finansowe podczas Wielkiego Kryzysu, w którym USA znajdowały się od końca lat 20. do początku lat 30. XX wieku.

Keynesowska teoria ekonomii

Główna idea, której pionierem był autor, zakładała, że recesje i spowolnienia gospodarcze mogą wynikać z niedostatecznego popytu rynkowego na dobra i usługi. Pomysł był skierowany nie tylko do zawodowych ekonomistów, a nawet nie tyle do nich, co do ludzi, którzy decydują o polityce publicznej. W obliczu rosnącego bezrobocia i niskiej aktywności gospodarczej Keynes wzywał do zwiększenia wydatków rządowych w celu pobudzenia popytu na dobra i usługi. Idea ta była sprzeczna z koncepcją "niewidzialnej ręki rynku", która zakłada, że stosunki rynkowe są w stanie same regulować sytuację, natomiast jakakolwiek interwencja rządu w te stosunki może jedynie pogorszyć sytuację.

Koncepcja mnożnika

Mnożnik keynesowski jako pojęcie mówi, że wzrost wydatków konsumpcyjnych jest w stanie zwiększyć, w większej proporcji produkt krajowy brutto. W prostych słowach: podwojenie zagregowanej konsumpcji ludności danego kraju może więcej niż podwoić jego produkcję brutto.

Elementy składowe teorii keynesowskiej

Zagregowany popyt i zagregowana podaż stanowią rozszerzenie klasycznej teorii podaży i popytu na poziomie makroekonomicznym. Na oba te zjawiska wpływają decyzje podejmowane na poziomie jednostek i instytucji. Spadek zagregowanego popytu może wepchnąć gospodarkę w recesję, a nawet w recesję. Ale negatywne konsekwencje podejmowania takich decyzji w sektorze prywatnym, czyli na poziomie agregatu obywateli, mogą być skutecznie sparaliżowane przez władze państwowe poprzez tworzenie bodźców fiskalnych lub pieniężnych. Jest to właściwie podstawa teorii mnożnika Keynesa.

Drugim składnikiem jest twierdzenie, że ceny, podobnie jak płace, często reagują na zmiany w relacji podaż-popyt z pewnym opóźnieniem. Dlatego też nadwyżki lub deficyty pracy kumulują się stopniowo, a ich dostosowanie jest nieciągłe.

Wreszcie, trzeci postulat można sformułować w następujący sposób. Zmiana w zagregowanym popycie ma największy wpływają na wzrost gospodarczy i wzrost zatrudnienia. Wydatki konsumpcyjne i rządowe, inwestycje i eksport zwiększają produkt krajowy brutto. Ich wpływ odbywa się poprzez mnożnik, czyli przy współczynniku pozwalającym na znaczny wzrost przy stosunkowo niewielkiej infuzji. Widać to wyraźnie na poniższym wykresie.

Kiedy zagregowany popyt rośnie od poziomu początkowego do pierwszego poziomu, PKB rośnie do drugiego poziomu nie liniowo, ale wzdłuż krzywej zbliżonej do wykładnika warunkowego.

Wzór i obliczenie mnożnika

Keynes wprowadził pojęcia krańcowej skłonności do konsumpcji i krańcowej skłonności do oszczędzania. Wskaźniki te jako całość można raczej odnieść do dziedziny psychologii człowieka. Istotą jest stosunek skierowania dodatkowo uzyskanych dochodów na konsumpcję i oszczędności, w tym inwestycje. Załóżmy, że płaca pracownika wzrosła o 1000 rubli. Z tych dodatkowych pieniędzy 800 rubli przeznaczył na zwiększenie konsumpcji, a 200 rubli wpłacił do banku. Wtedy krańcowa suma skłonności do oszczędzania wynosi 0,2, a krańcowa suma skłonności do konsumpcji 0,8. Należy zauważyć, że mówimy tu konkretnie o dodatkowych pieniądzach, czyli ich przyroście, co wprowadza do definicji słowo "marginalne". Reszta jest dość prosta. Wartość mnożnika Keynesa jest równa jeden podzielonej przez krańcową skłonność do oszczędzania lub (to samo) jeden podzielonej przez różnicę między jeden a krańcową skłonnością do oszczędzania.

Mechanizm oddziaływania mnożnika Keynesa (mnożnika wydatków) na wzrost gospodarczy można sformułować następująco. Kiedy konsumpcja wzrasta w wyniku dodatkowych inwestycji rządu, część dodatkowych pieniędzy, które ludność danego kraju przeznacza na konsumpcję, automatycznie tworzy bodźce do zwiększenia produkcji, od zwiększenia wydobycia do montażu gotowych produktów. W każdym z sektorów następuje wzrost zatrudnienia i wzrost produkcji. Oczywiście wszystko to jest możliwe, jeśli istnieje wolna siła robocza i bezczynność zdolności produkcyjnej. Ale to jest właśnie sytuacja, która charakteryzuje każdy kryzys gospodarczy. Im więcej ludzie wydają, czyli im większa jest skłonność do konsumpcji, tym większy jest wpływ mnożnika inwestycyjnego Keynesa.