Metody ilościowe oceny ryzyka finansowego

Zadaniem analizy w ujęciu ilościowym jest ilościowy pomiar poziomu wpływu zmian w ryzykownych warunkach realizacji projektu, które są badane nie tylko pod kątem ryzyka, ale także zachowania Wskaźniki efektywności. W naszym artykule przyjrzymy się aktualnym ryzykom finansowym i metodom ich oceny.

Główne metodologie

Wśród głównych ilościowych metod oceny ryzyka finansowego zwyczajowo wyróżnia się m.in

• Techniki statystyczne.
• Metodologie analityczne.
• Metoda oceny ryzyka finansowego, która obejmuje analizę wykonalności i trwałości finansowej.
• Metodologia oceny kosztów projektu.
• Metoda ocen ekspertów.
• Metoda oceny ryzyka finansowego z wykorzystaniem analogów.

Metody analityczne

Strefowe metody oceny ryzyka finansowego implikują następującą klasyfikację:

• Dyskontowanie.
• Analiza zwrotu kosztów.
• Szacowanie szkód od podejmowania decyzji o ryzykownym charakterze, który jest możliwy.
• Analiza progu rentowności.
• Analiza wrażliwości.
• Analiza trwałości.
• Modelowanie symulacyjne (innymi słowy, metoda Monte Carlo).
• Analiza scenariuszy.
• Metodologia zwana "drzewem decyzyjnym", w której strefowe metody oceny ryzyka finansowego są uszeregowane w kolejności rosnącej złożoności dokonywanych obliczeń.

Metody statystyczne

Dokonaliśmy więc krótkiego przeglądu klasyfikacji metod oceny ryzyka finansowego. Należy przejść do szczegółowej analizy każdej z kategorii. Na początek rozważmy statystyczne metody szacowania ryzyka finansowego przedsiębiorstwa.

Należy zauważyć, że wśród zalet tej klasy metodologii, obejmującej analizę czynnikową, regresyjną i wariancyjną, należy podkreślić pewien stopień uniwersalności. Źródłem ich wad jest konieczność posiadania znacznej bazy danych. Poza tym należy podkreślić niejednoznaczność otrzymanych wniosków, pewne trudności pojawiające się w procesie analizy szeregów dynamicznych itp.

W celu obliczenia ryzyka działalności gospodarczej rzadko stosuje się statystyczne metody oceny ryzyka finansowego przedsiębiorstwa. Jednak techniki analizy skupień zyskały ostatnio względną popularność, niekiedy przechwytując dane nadające się do zastosowania. Często analiza klastrów jest wykorzystywana w procesie tworzenia biznesplanów. Następnie na podstawie danych oblicza się ogólny współczynnik ryzyka, który uzyskuje się poprzez klasyfikację ryzyka na grupy.

Konieczne jest pamiętać, Że statystyczna metoda oceny poziomu ryzyka finansowego polega na badaniu statystyki zysków i wydatków, które były istotne w danym lub podobny firma. Głównym celem jest tu określenie prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia oraz ustalenie wielkości ryzyka.

Ponieważ ryzyko jest kategorią probabilistyczną, za określający jej na poziomie ilościowym dopuszcza się stosowanie obliczeń probabilistycznych. Poziom ryzyka należy tu rozumieć jako prawdopodobieństwo wystąpienia sytuacji stratnej oraz wielkość możliwej szkody.

W szczególności ryzyko przedsiębiorcy w ujęciu ilościowym charakteryzuje nic innego jak subiektywna ocena oczekiwanej, inaczej mówiąc prawdopodobnej wartości minimalnej i maksymalnej straty (dochodu) z tytułu zainwestowania kapitału. Im większy jest zakres pomiędzy minimalny i maksymalny Im wyższy poziom ryzyka, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia straty (zysku), biorąc pod uwagę równe prawdopodobieństwo wystąpienia. Im wyższa jest niepewność sytuacji gospodarczej w procesie podejmowania decyzji, tym wyższy jest poziom ryzyka. Warto dodać, że niepewność sytuacji gospodarczej, co do zasady, jest uwarunkowana opozycyjnością, przypadkowością lub brakiem pełnej informacji.

Gdzie wchodzimy?

Po rozważeniu cech charakterystycznych statystycznych metod oceny finansowej i-ryzyko ekonomiczne, Warto wyciągnąć pewne wnioski. Tak więc ryzyko ma matematycznie wyrażone prawdopodobieństwo związane z wystąpieniem straty. Jest on oparty na danych statystycznych i może być obliczany z dość dużą dokładnością.

Aby określić wielkość ryzyka w ujęciu ilościowym, należy posiadać wiedzę o wszystkich możliwych konsekwencjach poszczególnych transakcji, a także prawdopodobieństwie ich wystąpienia. Prawdopodobieństwo należy rozumieć jako możliwość uzyskania określonego wyniku. Dla celów ekonomicznych techniki teorii prawdopodobieństwa sprowadzają się zwykle do identyfikacji wartości związanych z ryzykiem wystąpienia pewnych zdarzeń, a także do wyboru najbardziej preferowanej z możliwych sytuacji na podstawie maksymalnej wartości oczekiwanej matematycznej. Innymi słowy, jest ona równa wartości bezwzględnej danego zdarzenia pomnożonej przez prawdopodobieństwo jego wystąpienia.

Oto przykład

Dla pełnego przyswojenia materiału dotyczącego zarządzania ryzykiem finansowym oraz metod szacowania ryzyka finansowego planu statystycznego warto rozważyć przykład. Istnieją dwa warianty inwestowania kapitału i ustala się, że w przypadku inwestowania w projekt A uzyskanie zysku równego 250 000 rubli z prawdopodobieństwem 0,6, a w przypadku inwestowania w projekt B uzyskanie zysku równego 300 000 rubli z prawdopodobieństwem 0,4.

W tym przypadku oczekiwany zysk z kapitału gotówka z zainwestowania kapitału (inaczej mówiąc, matematyczne oczekiwanie) wyniesie 150.000 rubli (250 x 0,6) dla projektu A i 120.000 rubli (300 x 0,4) dla projektu B.

Ekspercka metoda oceny ryzyka finansowego

Najważniejsze miejsce w systemie metod oceny zajmuje ocena ekspercka, czyli inaczej mówiąc, wdrożenie ekspertyzy, późniejsze przetworzenie i zastosowanie jej wyników w procesie uzasadniania wartości prawdopodobieństwa. Warto zauważyć, że realizację ekspertyzy należy postrzegać jako zbiór procedur matematycznych, statystycznych i logicznych, metod, które wiążą się z działaniami eksperta zaangażowanego w przetwarzanie informacji potrzebnych do analizy i odpowiednio do podjęcia określonych decyzji.

Poziom ryzyka może być mierzony według dwóch kryteriów. Jest to pytanie o zmienność (fluktuacje) możliwego wyniku i średniej wartości oczekiwanej. W ramach tej ostatniej powinniśmy rozpatrywać wartość sytuacji, która jest związana z niepewnym zdarzeniem. Oczekiwana wartość średnia jest traktowana jako średnia ważona wszystkich możliwych wyników. W tym przypadku prawdopodobieństwo każdego z nich jest stosowane jako częstotliwość lub waga odpowiedniej wartości.

Przyjrzyjmy się przykładowi

Rozważmy przykład prezentowanej ilościowej metody oceny ryzyka finansowego. Wiemy, że w przypadku zainwestowania kapitału w projekt A na 120 sytuacji zysk równy 250 000 rubli został osiągnięty dokładnie w 48 sytuacjach (prawdopodobieństwo wynosi tu 0,4), zysk 200 000 rubli został osiągnięty w 36 sytuacjach (prawdopodobieństwo 0,3), a zysk 300 000 rubli został osiągnięty w 36 sytuacjach (prawdopodobieństwo 0,3). Zatem średnia wartość oczekiwana wyniesie (250 x 0,4 + 200 x 0,3 + 300 x 0,3) = 250 000 RUB. Podobnie można stwierdzić, że przy inwestowaniu kapitału w projekt B średni zysk wynosi (400 x 0,3 + 300 x 0,5 + 150 x 0,2) = 300 000 rubli.

W wyniku porównania dwóch kwot oczekiwanego zysku możemy stwierdzić, że przy inwestowaniu w projekt A zysk waha się od 200 000 do 300 000 rubli, a średnia wartość wynosi 250 000 rubli; przy inwestowaniu w projekt B zysk waha się od 150 000 do 400 000 rubli, a średnia wartość wynosi 300 000 rubli.

Techniki analityczne

Rozważmy metody analityczne i wskaźniki oceny ryzyka finansowego. Praktyka pokazuje, że są one wykorzystywane niezwykle często. Zaletą w tym przypadku jest to, że są one dość dobrze opracowane i bardzo łatwe do zrozumienia. Metodyka analityczna obejmuje ocenę wrażliwości projektu na różne zmiany parametrów, a także ocenę trwałości finansowej firmy lub przedsiębiorstwa.

Wśród wskaźników metody analitycznej oceny ryzyka finansowego należy wymienić m.in

• Punkt rentowności.
• Analiza wrażliwości.
• Wskaźniki trwałości finansowej.

Warto rozważyć każdy z nich osobno. Tak więc współczynnik wrażliwości służy do ilościowej oceny ryzyka niezdywersyfikowanego (systematycznego), które, o ile wiemy, związane jest przede wszystkim z rynkowymi wahaniami stóp zwrotu i cen. Analizę wrażliwości należy rozumieć jako najprostszy sposób kwantyfikacji ryzyka, który jest najczęściej stosowany w praktyce. Jego kluczowym celem jest określenie, w jakim stopniu każdy z czynników, które się różnią, wpływa na ogólny wynik projektu. Dane o przepływach pieniężnych są tu właściwe jako podstawa informacji projektu inwestycyjnego. Co do zasady, kryteria efektywności są traktowane jako integralne wskaźniki charakteryzujące rezultaty projektu. W standardowej analizie wrażliwości, która jest stosowana w odniesieniu do projektu, bada się sekwencyjnie pojedynczy wpływ na wynik końcowy (inaczej mówiąc efektywność projektu) pojedynczej zmiennej (zmiennej, czynnika), która jest badana pod kątem ryzyka, przy zachowaniu pozostałych parametrów bez zmian.

Warto wiedzieć, że obliczanie współczynnika wrażliwości wygląda następująco:

• Określenie głównego wskaźnika, względem którego dokonywana jest ocena wrażliwości (wytworzony dochód netto, wewnętrzna stopa zwrotu itp.).
• Identyfikacja czynników (stan gospodarki, stopa inflacji itp.).
• Określenie wartości wskaźnika kluczowego na poszczególnych etapach projektu (pozyskanie surowców, produkcja, sprzedaż, budowa kapitału, transport itp.).

Tak ukształtowane sekwencje wejść i wyjść finansowych zakładają określenie przepływów pieniężnych dla absolutnie każdego momentu, czyli innymi słowy obliczenie wskaźników efektywności. Dalej wykonuje się tabele lub wykresy odzwierciedlające zależność nazwanych wskaźników wynikowych od parametrów typu wyjściowego. Porównując otrzymane wykresy możemy obliczyć tzw. wskaźniki kluczowe, które mają największy wpływ na rentowność danego projektu.

Kolejną metodą oceny ryzyka finansowego jest wykorzystanie "progu rentowności" (PBU). Warto zauważyć, że za punkt krytyczny wielkości sprzedaży (produkcji) uważa się taki punkt, w którym zysk ze sprzedaży wyprodukowanych towarów równa się wydatkom, związanym z jego wytworzeniem. Innymi słowy, zysk jest zerowy.

Warto zauważyć, że zastosowanie tej finansowej metody analizy ryzyka wiąże się z określeniem krańcowej wielkości produkcji. Poniżej tej wartości projekt stanie się nieopłacalny. Wiadomo, że przy wyznaczaniu progu rentowności przyjmuje się zwykle, że przychód (dochód) ze sprzedaży produktu rynkowego jest równy kosztom jego wytworzenia.

Dane wejściowe do obliczeń:

• Cena jednostkowa produktu.
• Wartość kosztów, które nie zależą (lub prawie nie zależą) od wielkości wytworzonego produktu (kategoria ta określana jest jako koszty stałe).
• Koszty zmienne, które występują na jednostkę produkcji.

Im wyższy próg rentowności, tym mniej atrakcyjny jest projekt, ponieważ aby zrealizować jego opłacalność (rentowność) należy zabezpieczyć maksymalną wielkość produkcji (sprzedaży). Warto zauważyć, że analiza wpływu dynamiki każdego z prezentowanych na TBU wskaźników implikuje ocenę wrażliwości (inaczej mówiąc stopnia ryzyka) projektu na rzeczywiste lub możliwe zmiany.

Analiza kosztów i korzyści oraz stabilność finansowa

Najważniejszą metodą oceny ryzyka finansowego w zarządzaniu ryzykiem finansowym jest analiza stabilności finansowej, a także racjonalności wydatków. Należy wiedzieć, że w ekonomii termin trwałość oznacza zdolność systemu gospodarczego, niezależnie od okoliczności, do utrzymania własnej sprawności, tj. nawet po oddziaływaniu na niego niekorzystnych czynników.

Metodyka analizy trwałości identyfikuje zmiany kluczowych wartości ekonomicznych projektu w przypadku niekorzystnych zmian w zakresie różnych czynników. Na przykład wskaźnik możliwego zysku po zmianie cen materiałów i surowców konieczne jest, aby produkcji produktów rynkowych. Metoda ta jest uważana za dobrą ilustrację tego, jak czynniki początkowe wpływają na ostateczny wynik projektu.

Jego główną wadą jest to, że zmiana pojedynczego czynnika jest rozpatrywana w oderwaniu od innych, podczas gdy w praktyce wszystkie czynniki planu gospodarczego są w pewnym stopniu skorelowane. Dlatego też zastosowanie tej metody jako samodzielnego narzędzia do analizy ryzyka jest bardzo ograniczone.

Analizując metody ilościowej oceny ryzyka finansowego należy zauważyć, że stabilność (stan) finansowa podmiotu gospodarczego jest pojęciem złożonym, charakteryzującym się systemem względnych i bezwzględnych wskaźników, które odzwierciedlają dostępność, wykorzystanie i lokowanie zasobów finansowych firmy i w sumie określają stabilność pozycji firmy w sensie ekonomicznym oraz wiarygodność jej jako partnera biznesowego.

Oceniając stopień ryzyka gospodarczego w systemie wskaźników charakteryzujących kondycję finansową przedsiębiorstwa, szczególne zainteresowanie można wykazać w zakresie wskaźników wypłacalności. Warto rozpatrywać tę kategorię jako gotowość przedsiębiorstwa do spłaty długów w sytuacji, gdy wszyscy wierzyciele jednocześnie zgłaszają roszczenia, ale tylko w przypadku zobowiązań krótkoterminowych (faktem jest, że dla zobowiązania długoterminowe Kluczowym celem podejścia ilościowego jest ilościowe określenie wpływu czynników ryzyka na efektywność (np. zwrot jest znany z góry). Zastosowanie wskaźników wypłacalności pozwala na ocenę gotowości przedsiębiorstwa do spłaty wierzycieli w krótkim okresie wyłącznie ze środków własnych.

Warto wspomnieć, że jedną z najbardziej przystępnych metodologii oceny ryzyka jako przedsiębiorcy w ujęciu względnym jest wykorzystanie finansowych wskaźników wypłacalności. Są one uważane za najważniejsze narzędzia szeroko stosowane do kwantyfikacji ryzyka gospodarczego. Wskaźniki ustalane są w procesie analizy sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Kluczowym wskaźnikiem wypłacalności jest na przykład wskaźnik płynności. Płynność finansowa to zdolność podmiotu gospodarczego do wykorzystania aktywów jako bezpośrednich środków płatniczych lub do natychmiastowej zamiany na pieniądze w celu terminowego spłacenia zobowiązań.

Część końcowa

Dokonaliśmy przeglądu klasyfikacji i głównych cech metod oceny ryzyka finansowego. Należy zauważyć, że kompetentne podejmowanie decyzji wymaga rzeczywistej kwantyfikacji ryzyka i niezawodności, a nie ich symulacji. Muszą więc mieć zrozumiałą treść. Takie cechy mogą być czysto probabilistyczne. Warto podkreślić, że do podejmowania decyzji można wykorzystać zarówno prawdopodobieństwo subiektywne, jak i obiektywne. Te ostatnie mogą być obliczane na podstawie danych statystycznych i księgowych.

Niektóre metody mają charakter specyficzny. Na przykład przy stosowaniu metody analogii należy zachować pewną ostrożność. Nawet w najbardziej znanych przypadkach złego zakończenia projektu trudno jest ustalić założenia do przyszłych analiz, a tym samym przygotować realistyczny zestaw scenariuszy możliwych niepowodzeń.

Obok metod ilościowych szeroko stosowane są obecnie jakościowe metody oceny ryzyka finansowego. Głównym zadaniem podejścia jakościowego jest identyfikacja, a następnie określenie możliwych wariantów ryzyka danego projektu, jak również definiowanie i charakteryzowanie czynniki i źródła, które wpływają na ten rodzaj ryzyka. Poza tym analiza jakościowa oznacza opis możliwych szkód, oszacowanie ich kosztów oraz środki związane z ograniczeniem ryzyka lub zapobieganiem mu (chodzi o ubezpieczenie ryzyka, tworzenie rezerw itp.). Podejście jakościowe, w którym nie dokonuje się kwantyfikacji ryzyka projektu, uważa się za podstawa Dalsze badania metodami ilościowymi z zastosowaniem aparatu matematycznego statystyki matematycznej i teorii prawdopodobieństwa. Kluczowym wyzwaniem dla podejścia ilościowego jest liczbowy pomiar wpływu czynników ryzyka na parametry wydajności. Techniki oceny jakościowej obejmują analizę adekwatności kosztów, metodologię analogii i metodologię oceny eksperckiej.