Niewydolność wydzielnicza zewnętrzna trzustki: przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Trzustka odgrywa ważną rolę nie tylko w trawieniu, ale także w funkcjonowaniu układu nerwowego funkcje życiowe organizmu ogólnie. Ten narząd układu endokrynnego i pokarmowego wytwarza substancje enzymatyczne, konieczny dla Trawienie pokarmu, który dostaje się do żołądka, oraz niektórych hormonów regulujących metabolizm tłuszczów i węglowodanów.

Opis organów

Rozważania na temat budowy i funkcji trzustki. Znajduje się w przestrzeni zaotrzewnowej między częściami dwunastnicy a górnym kręgiem lędźwiowym, powyżej nerek, i wygląda jak wydłużony "przecinek". Masa dorosłego organu waha się w granicach 80-90 g.

Trzustka zbudowana jest z połączenia zrazików gruczołowych, przez które przechodzą naczynia krwionośne, oraz przewodu wydalniczego. Zraziki wytwarzają sok trzustkowy, którego enzymy (laktaza, amylaza, trypsyna, inwertaza, lipaza) wpływają na proces rozkładu pokarmu. Przez gruczoł przebiega przewód, przez który sok przechodzi do dwunastnicy, gdzie miesza się z żółcią i umożliwia proces trawienia w jelitach. Zespoły komórek pomiędzy zrazikami z dobrze rozwiniętą siecią naczyń włosowatych nazywane są wysepkami Langerhansa. Komórki alfa, beta i delta syntetyzują hormony (insulinę i glukagon).

Struktura

Organ ma taką budowę:

• główka (mierząca 2,5-3,5 cm) ściśle przylega do krzywizny dwunastnicy;
• Ciało trójkątne (2,5 cm) znajduje się po lewej stronie kręgosłupa w kierunku śledziony;
• szyjny;
• gruszkowaty ogon (3 cm), przez który przechodzi główny przewód gruczołu.

Gdzie boli ludzka trzustka, patrz poniżej.

Funkcje narządu

Trzustka, jak wspomniano wyżej, produkuje sok trzustkowy. W dwunastnicy następuje rozkład pokarmu do stanu wchłaniania. Wynika to z działania hydrolitycznych enzymów trawiennych trzustki, które są odpowiedzialne za interakcję substancji pokarmowych z wodą.

W soku trzustkowym występują hydrolazy, które pełnią odrębne funkcje. Są one podzielone na cztery kategorie:

1. Lipaza jest enzymem, który rozdziela tłuszcze na ich złożone elementy: glicerol i wyższe kwasy tłuszczowe. Zapewnia również przyswajanie witamin A, E, D, K.
2. Proteazy (chymotrypsyna, karboksypeptydaza, trypsyna), aktywujące enzymy rozkładające białka na aminokwasy.
3. Karbohydrazy (amylaza, maltaza, laktaza, inwertaza), niezbędne do rozkładu węglowodanów na glukozę.
4. Nukleazy to enzymy, które rozkładają kwasy nukleinowe i tworzą własne struktury genetyczne.

Sposób funkcjonowania trzustki jest dość złożony. Enzymy zaczynają produkować wymaganą ilość 2 do 3 minut po wyjęciu pokarmu z żołądka. Zależy to od stężenia obecnych tłuszczów, białek i węglowodanów. W obecności żółci produkcja soku trzustkowego z enzymami może trwać do 12 godzin.

Funkcja endokrynologiczna

W funkcji endokrynnej pośredniczą insulocyty, specjalne komórki w wysepkach Langerhansa. Syntetyzują szereg hormonów: tyrolberynę, c-peptyd, somatostatynę, insulinę, gastrynę, glukagon.

Niewydolność wydzielnicza zewnętrzna trzustki

Jest to jeden z najczęściej spotykany następstwa zapalenia narządu, zwłaszcza jeśli ma ono charakter przewlekły.

Jednym z objawów zewnętrznej niewydolności trzustki jest złe wchłanianie składników odżywczych (malabsorption) z rozwojem maldigestion - zaburzeniem rozkładu pokarmu na składniki strawne. Nazywa się ją również niewydolnością enzymatyczną. Pomimo powszechnego występowania tego typu patologii wśród wszystkich grup ludzi, niewystarczająca produkcja enzymów jest uważana za poważny stan, który może prowadzić do wyczerpania, a nawet śmierci pacjenta przy braku leczenie.

Odmiany

Niewydolność wydzielania zewnętrznego trzustki może być wrodzona (defekt genetyczny, który upośledza lub blokuje wydzielanie enzymów) lub nabyta. Może być również pierwotny lub wtórny i może być bezwzględny lub względny.

Pierwotna niewydolność zewnątrzwydzielnicza jest spowodowana uszkodzeniem gruczołu i zmniejszeniem jego funkcji egzokrynnej. We wtórnym typie choroby enzymy są produkowane w wystarczających ilościach, ale nie są aktywowane w jelicie cienkim.

Przyczyny rozwoju patologii

Do głównych przyczyn pierwotnej zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki należą wszystkie postacie przewlekłego zapalenia trzustki, mukowiscydoza, rak trzustki, odradzanie się trzustki w otyłości, chirurgia gruczołowa, zespół Schwachmanna, wrodzona niewydolność enzymatyczna, agenezja lub hipoplazja narządu oraz zespół Johanssona-Blizzarda.

Do patogenetycznych przyczyn powstawania pozasekrecyjnej niewydolności gruczołów zalicza się:

• zwłóknienie i zanik narządu (w wyniku alkoholowego, obturacyjnego, niewapniowego lub kalcyfikacyjnego zapalenia trzustki, miażdżycy, złej diety, zmian związanych z wiekiem, hemosiderozy, cukrzycy);
• Marskość trzustki (uważana za następstwo niektórych postaci zapalenia trzustki: włóknisto-mięśniowego, alkoholowego, syfilitycznego);
• Pancreonecrosis (śmierć komórek gruczołu);
• tworzenie się konkrementów w przewodach trzustkowych.

Wtórna niewydolność wydzielania zewnętrznego rozwija się w zmianach chorobowych błony śluzowej jelita cienkiego, po operacjach żołądka i jelit, w gastrinoma, zmniejszonym wydzielaniu enterokinazy, zaburzeniach wątrobowo-żółciowych, niedoborze białkowo-energetycznym.

Bezwzględna niewydolność enzymatyczna gruczołu wynika z supresji wydzielania wodorowęglanów i enzymów na tle zmniejszonej objętości narządu. Względna niewydolność spowodowana zmniejszonym przepływem soku trzustkowego do jelita z powodu niedrożności przewodów przez guzy, kamienie, blizny.

Bliznowacenie trzustki jest spowodowane śmiercią komórek miąższu trzustki. W tych miejscach tworzy się gęsta tkanka bliznowata. Proces ten medycznie nazywany jest włóknieniem i prowadzi również do niewydolności wydzielniczej zewnętrznej.

Symptomy

Aby zrozumieć, gdzie boli trzustka danej osoby. Największe znaczenie w obrazie klinicznym tego schorzenia ma zespół złego trawienia, który charakteryzuje się zahamowaniem procesów trawiennych w jelicie. Niestrawiony tłuszcz w okrężnicy pobudza produkcję kolonocytów - rozwija się biegunka i polipowatość, stolce stają się śmierdzące, szare, błyszczące i tłuste. Niestrawione cząstki pokarmu mogą być również obecne w stolcu.

Niestrawność białka przyczynia się do niedożywienia białkowo-energetycznego, którego skutkiem jest odwodnienie, postępująca utrata masy ciała, niedobór mikroelementów i witamin oraz anemia. Duży wpływ na utratę masy ciała ma dieta low-carb, low-fat oraz lęk przed przyjmowaniem pokarmów, który często występuje u pacjentów z przewlekłym zapaleniem trzustki.

Objawy zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki są dość nieprzyjemne. Zaburzenia motoryki żołądka (zaburzenia dyspeptyczne, uczucie przelewania) mogą być spowodowane zarówno zaostrzeniem zapalenia trzustki, jak i wpływem niewydolności egzokrynnej tego gruczołu na skutek zmian w regulacji przewodu pokarmowego, refluksu dwunastniczo-żołądkowego.

Zapalenie trzustki jako przyczyna patologii

Przewlekłe zapalenie trzustki w znacznym stopniu przyczynia się do niedoboru enzymów. Jest to wada trzustki o genezie zapalnej i destrukcyjnej, powodująca upośledzenie jej funkcji. Jakie są konsekwencje zapalenia trzustki, wie niewiele osób. W czasie zaostrzenia występują bóle w nadbrzuszu i lewym podżebrzu, dyspepsja, żółtaczka twardówki i skóry.

Głównymi przyczynami zapalenia trzustki u dorosłych (kod ICD-10 K86) są kamica żółciowa i nadużywanie alkoholu, który działa dość toksycznie na miąższ tego narządu. W kamicy żółciowej proces zapalny jest spowodowany przejściem zakażenia z dróg żółciowych do gruczołu przez naczynia limfatyczne, rozwojem nadciśnienia żółciowego lub wypływem żółci do gruczołu.

Leczenie zachowawcze choroby obejmuje szereg działań. Poniższe zasady stanowią podstawę leczenia:

• dieta jest obowiązkowa;
• Należy skorygować niewydolność trzustki;
• Zespół bólowy wymaga leczenia;
• Należy zapobiegać powikłaniom.

Podczas leczenia zapalenia trzustki należy unikać spożywania alkoholu, przyjmowania narkotyki, Leki trzustkowe (antybiotyki, leki przeciwdepresyjne, sulfonamidy, diuretyki hipotiazydowe i furosemidowe, pośrednie antykoagulanty, indometacyna, brufen, paracetamol, glikokortykoidy, estrogeny i wiele innych).

Konsekwencje zapalenia trzustki mogą być różne: niewydolność gruczołów wydzielania zewnętrznego, żółtaczka obturacyjna, nadciśnienie wrotne, zakażenia (zapalenie okołotrzustkowe, ropień, flegma zaotrzewnowa, zapalenie dróg żółciowych), krwawienie wewnętrzne. Wraz z postępem choroby może wystąpić również cukrzyca, utrata masy ciała oraz rak trzustki, rak trzustki.

Diagnoza

Główną rolę w wykrywaniu niedoboru enzymów w zapaleniu trzustki u dorosłych (kod ICD-10 K86) odgrywają specyficzne testy (bezsondowe i sondażowe), które często łączone są z metodami radiologicznymi, ultrasonograficznymi i endoskopowymi. Diagnostyka sondą jest uważana za droższą i może powodować dyskomfort u pacjentów, ale wyniki są dokładniejsze. Procedury bezsondowe są tańsze i łatwo tolerowane, ale mogą wykryć ten proces patologiczny w organizmie tylko wtedy, gdy enzymy trzustkowe są nieobecne lub znacznie obniżone.

Bezpośrednie badanie sondą sekretynowo-cholecystokinową jest uważane za złoty standard w diagnostyce zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki. Technika ta opiera się na stymulacji wydzielania gruczołu poprzez podanie cholecystokininy i sekretyny, z dalszym pobieraniem próbek treści dwunastniczej w odstępach 10-minutowych. Badanie próbek na szybkość i aktywność wydzielania trzustkowego, poziom cynku, wodorowęglanów, laktoferyny.

Pośrednie badanie sondą Lund jest podobne do poprzedniej metody, ale wydzielanie gruczołów jest stymulowane przez umieszczenie pokarmu w sondzie.

Techniki bezsondowe opierają się na podaniu kilku substancji, które mogą wchodzić w interakcje z enzymami trzustkowymi we krwi i moczu. Badanie produktów metabolicznych tej interakcji daje możliwość oceny funkcji wydzielniczej zewnętrznej gruczołu. Testy bezsondowe obejmują kwas trzustkowo-laurynowy, bentiramid, trioleinę, jodolipol i inne.

Niektóre pośrednie mierniki mogą również wskazywać na poziom aktywności trzustki: wychwyt aminokwasów trzustkowych, jakościowy koprogram, objętość stolca z tłuszczem, trypsyna i chymotrypsyna w kale, elastaza-1 oraz rak trzustki.

Do instrumentalnych metod diagnozowania choroby zalicza się RTG otrzewnej, TK, MRI, USG trzustki, ERCPG.

Leczenie patologii

Leczenie niewydolności zewnątrzwydzielniczej trzustki jest zwykle złożone. Obejmuje korektę stanu odżywienia, terapię substytucyjną i etiotropową, a także leczenie objawowe. Terapia etiotropowa jest ukierunkowana na zapobieganie postępowi śmierci komórek gruczołowych. Korekta stylu życia polega na unikaniu spożywania alkoholu i palenia tytoniu. Następuje również zwiększenie ilości białka w diecie, zmniejszenie ilości tłuszczu, spożycie witamin.

Głównym z nich jest leczenie w chr. zapalenie trzustki to enzymatyczna terapia zastępcza (na całe życie). Wskazaniem do enzymatycznej terapii zastępczej jest steatorrhoea z utratą ponad 15 g tłuszczu na dobę, postępujący niedobór białkowo-energetyczny.

Najskuteczniejsze są mikrogranulowane leki enzymatyczne w otoczkach kwasoodpornych oraz w kapsułkach żelatynowych, które rozpuszczają się w żołądku, zapewniając warunki do równomiernego wymieszania granulek leku z pokarmem. Dawki są dostosowywane indywidualnie i zależą od stopnia zaawansowania choroby i aktywności wydzielania trzustkowego.