Kto wygrał zimną wojnę: krótka historia

Polityka światowa jest sprawą delikatną, niełatwą do opanowania nawet przez przywódców państw. Bardzo często jesteśmy świadkami lub uczestnikami konfliktów państwowych, które toczą się w kraju i poza nim. Jedną z takich konfrontacji była zimna wojna.

Co to jest?

Zanim zrozumiemy, kto wygrał zimną wojnę, musimy dowiedzieć się, czym ona jest. Zimna wojna nie jest konkretnym wydarzeniem, które miało miejsce w historii świata. Jest to często termin z zakresu nauk politycznych, używany do opisu globalnych konfrontacji, które dotyczą sfery geopolitycznej, militarnej, gospodarczej i ideologicznej.

Jednak najpopularniejszym takim konfliktem była zimna wojna pomiędzy dwoma blokami państw, których inicjatorami były USA i ZSRR. Od zakończenia konfliktu minęło prawie 30 lat, ale niektórzy wciąż nie rozumieją, czy zimną wojnę wygrał Związek Radziecki czy Stany Zjednoczone.

Szczegóły konfliktu

Konkretnie, zimna wojna miała swój początek i koniec: 5 marca 1946 r. i 21 listopada 1990 r. To wydarzenie ogarnęło praktycznie cały świat. Powodem konfrontacji była ideologiczna i polityczna niezgoda między dwoma blokami. Szczególny był rozdźwięk między modelem kapitalistycznym a socjalistycznym.

Konflikt zakończył się w sposób chyba najbardziej gwałtowny z możliwych, uzasadniony jednak serią wydarzeń.

Jak to się wszystko zaczęło?

Zanim dowiemy się, kto i dlaczego wygrał zimną wojnę, warto uporządkować szczegóły historyczne, które były kluczowe w tej walce o dominację.

Zimna wojna została wywołana przez inną wojnę - II wojnę światową. To właśnie po tym wydarzeniu ZSRR aktywnie zaczął kontrolować kraje Europy Wschodniej. W pewnym momencie USA i Wielka Brytania poczuły się zagrożone przez prosowiecki rząd.

Jednocześnie wielu radzieckich analityków politycznych twierdziło, że polityka zagraniczna USA, z jej imperializmem, była celowo zaangażowana w podsycanie konfliktu. Szczególnie zainteresowane były tym środowiska monopolistyczne. Konieczne było zachowanie systemu kapitalistycznego.

Warunki wstępne do "zimnej" konfrontacji były widoczne już od konferencji jałtańskiej. Od tego momentu rozpoczął się podział terytoriów i niejasne roszczenia. Naczelnicy państw zaczęli się chwalić swoją siłą i potęgą. Na przykład w sierpniu 1945 roku Truman zasugerował Stalinowi, że Amerykanie opracowali straszliwą broń. W ciągu kilku dni miało miejsce bombardowanie Hiroszimy i Nagasaki.

Wydarzenia te jednoznacznie popchnęły do wyścigu zbrojeń jądrowych. Istnieją dowody, że Eisenhower został oskarżony o opracowanie planu Totality, który zakładał zrzucenie 20-30 bomb atomowych na sowieckie miasta. Po tym jak 5 marca 1946 roku ZSRR odmówił wycofania swoich wojsk okupacyjnych z Iranu, Churchill postanowił rozpocząć zimną wojnę. To właśnie jego wystąpienie uważa się za początek konfliktu, gdyż po nim nastąpiła reakcja Stalina. Szef ZSRR postawił Churchilla na równi z Hitlerem i zasugerował, że słowa byłego brytyjskiego premiera były wezwaniem do wojny.

Telegram specjalny

W tym czasie nie było jasne, czy ZSRR może wygrać zimną wojnę, ponieważ wydarzenia rozwijały się w błyskawicznym tempie. Konflikt za konfliktem prowadził do większej agresji i działań.

Innym kluczowym wydarzeniem w tej historii był "długi telegram". Taką nazwę otrzymał komunikat nr 511, którego autorem był Kennan, zastępca ambasadora USA w Moskwie. Dyplomata był przekonany, że tylko siła może poradzić sobie z sowieckim przywództwem, dlatego konieczne było zaprzestanie współpracy i przeciwstawienie się ekspansji.

Depesza była napisana tak inteligentnie i przekonująco, że wszystkie jej doktryny zostały w USA przyjęte jako prawda. Po tym wydarzeniu George Kennan był określany jako "architekt zimnej wojny".

Akcja aktywistyczna

Aby prześledzić wszystkie historyczne szczegóły i zrozumieć, kto wygrał zimną wojnę, musimy udać się do samego początku aktywnych operacji.

W marcu 1947 roku Stany Zjednoczone decydują się zaoferować Grecji i Turcji swoją pomoc wojskową i gospodarczą. ZSRR odrzuca jednocześnie plan Marshalla, co prowadzi do łańcucha wydarzeń: objęcia planem Berlina Zachodniego, jego blokady transportowej z ZSRR, uznania Jakowa Łomakina za persona non grata, zamknięcia ambasad radzieckich w Nowym Jorku i San Francisco.

Głównym zadaniem ZSRR w tej walce było złamanie monopolu USA na posiadanie broń jądrową. Naukowcy zaczęli więc opracowywać bomby. Już w 1949 roku odbyły się pierwsze testy. Wstrząsnęło to pewnością siebie rządu USA, który był przekonany o swojej supremacji na świecie poprzez monopol.

W kwietniu 1949 roku powstało NATO, a w skład Unii Zachodnioeuropejskiej weszły Niemcy Zachodnie. Oczywiście to wydarzenie nie mogło się spodobać władzy radzieckiej. Aby utrzymać swoją pozycję, coraz bardziej zaciskała zęby na dysydentach, którzy rzekomo czcili Zachód. Za najbardziej ostry okres zimnej wojny uważa się lata wojny koreańskiej.

Odmrozić

Nie było jeszcze jasne, która strona wygrała zimną wojnę. Ale od 1953 roku rozpoczęła się tzw. odwilż Chruszczowa. Taką nazwę otrzymał okres po śmierci Stalina i początek działalności Nikity Chruszczowa. Wybuchła też zimnowojenna odwilż i przez pewien czas groźba wojny światowej przestała być na porządku dziennym.

W 1955 roku wszedł w życie Układ Warszawski. Połączył europejskie państwa socjalistyczne w sojuszu wojskowym. Chruszczow dokładał wszelkich starań, aby poprawić stosunki między ZSRR a USA, dlatego jako pierwszy przywódca pojechał do USA w 1959 roku. Po przyjeździe wydawał się entuzjastyczny i nawet urządził wiec, mówiąc o Eisenhowerze, jego mądrości i uczciwości.

Chociaż ZSRR pod rządami Chruszczowa był pozornie lojalny, w rzeczywistości świat nie był do końca spokojny: było powstanie węgierskie, kryzys sueski i kubański itd.

Nowa eskalacja

Sowieckie samoloty bombowe rosły w siłę, podczas gdy USA budowały system obrony powietrznej wokół głównych miast. Obaj zdali sobie sprawę, że mogą się zrelaksować tylko wtedy, gdy mają nad sobą przewagę. Przez długi czas Stany Zjednoczone uważały, że dopóki mają przewagę liczebną, nie ma powodów do obaw. Ponadto po wojnie zasoby Związku Radzieckiego zostały znacznie uszczuplone, co oznaczało, że nie był on zdolny do uderzenia odwetowego.

Ale już w 1957 roku uruchomiono i zaczęto masowo produkować międzykontynentalną rakietę balistyczną, która mogła dotrzeć do USA ze Związku Radzieckiego. Na nową eskalację nie trzeba było długo czekać, począwszy od afery z amerykańskimi samolotami szpiegowskimi. A po nim test bomby termojądrowej Tsar Bomba.

Próby naprawienia stosunków

Było jeszcze za wcześnie, by stwierdzić, kto wygrał zimną wojnę, ale NATO zaczynało tracić grunt pod nogami. Wycofała się z niej Francja, a po katastrofie w Palomares Hiszpania ograniczyła aktywność wojskową USA w tym kraju. W tym samym czasie podpisano traktat moskiewski między RFN a ZSRR. W 1968 roku Praska Wiosna została przerwana przez interwencję wojskową ZSRR.

Breżniew zapoczątkował "międzynarodowe odprężenie". Dzięki niemu nastąpiła seria wspólnych imprez z Ameryką. Było wówczas jasne, że w ZSRR brakuje towarów konsumpcyjnych i żywności.

Ale Stany Zjednoczone nadal zwiększały swoją potęgę militarną, więc Związek Radziecki musiał dotrzymać kroku.

Nowa eskalacja

Po raz kolejny nie było wiadomo, kto wygrał zimną wojnę, gdyż nigdy nie została ona zakończona. Nowe konfrontacje pojawiły się w związku z wprowadzeniem wojsk radzieckich do Afganistanu. Zachód natychmiast uznał to posunięcie za ingerencję w geopolitykę.

Stany Zjednoczone rozpoczęły produkcję broni neutronowej, aby być jak najlepiej przygotowanym do odparcia agresji. W 1981 roku rozpoczęto operację "RYAN". W następnym roku przeprowadziły ćwiczenia z państwami Układu Warszawskiego. Dwa lata później Ronald Reagan, prezydent Stanów Zjednoczonych, zaatakował Związek Radziecki, nazywając go "imperium zła".

Jesienią 1983 roku doszło do tragedii, gdy radzieckie siły obrony powietrznej zestrzeliły południowokoreański samolot cywilny, zabijając 270 osób.

Aktywny sprzeciw i kolejne niepowodzenie

Jurij Andropow mówił o maksymalnej gotowości wojskowej, podczas gdy USA zdecydowały się na rozmieszczenie broni w Europie Zachodniej. Ogłosił również Doktrynę Reagana, która wspierała antykomunistyczne i antysowieckie organizacje rebelianckie. W ten sposób USA wspierały strony w konfliktach w Nikaragui, Afganistanie, Angoli, Kambodży, Etiopii itd. д.

Pojawienie się Gorbaczowa ponownie zmieniło kurs państwa wobec Ameryki. Mimo kilku skandali dyplomatycznych szef ZSRR wybrał drogę "détente" i wystąpił z inicjatywami pokojowymi.

Aby uspokoić świat, w 1985 roku Gorbaczow i Reagan podpisali w Genewie dokument, który zakazywał wojny jądrowej, ale w gruncie rzeczy nikogo do niczego nie zobowiązywał. Już w 1986 roku podjęto decyzję o rozpoczęciu programu rozbrojenia jądrowego. Wiele zrobiono również w związku z napiętą sytuacją w Afganistanie.

Zakończenie

Głównym powodem zakończenia zimnej wojny była zmiana kursu politycznego Związku Radzieckiego. A ponieważ siłą napędową była ideologia i polityka, konflikt zaczął ustępować. Rozpoczęto proces polityczny mający na celu wyrzeczenie się ideologii komunistycznej. Również ZSRR planował przestać być zależny od zachodnich technologii i kredytów.

Nawet wtedy wielu wierzyło, że USA wygrały zimną wojnę. Ale działania głów państw trwały. Tymczasem Gorbaczow rozpoczął wycofywanie wojsk radzieckich z Afganistanu. Już pod koniec lat 80. nastąpiło wyraźne odrzucenie doktryny Breżniewa. Nowy szef zrobił wiele, aby promować "nowe myślenie". Blok sowiecki został rozwiązany i był to praktycznie koniec zimnej wojny.

W tym czasie Schabowski, rzecznik rządu NRD, mówił o nowych zasadach wjazdu i wyjazdu z kraju. Do wieczora setki wschodnich Niemców wyjechały już na granicę, by na zawsze zapomnieć o murze berlińskim. I choć nadal stoi, pozostaje jedynie symbolem przeszłości.

Punktem zwrotnym zimnej wojny była Karta Nowej Europy, która została podpisana 21 listopada 1990 roku. Zakończyła konfrontację między socjalizmem a komunizmem, promując demokrację, pokój i jedność.

Zwycięstwo i porażka

Wielu pewnie twierdzi, że Ameryka wygrała zimną wojnę, choć nikt nie wspomina o tragicznej klęsce ZSRR. Trudno jest oceniać w ten sposób, gdyż samo wydarzenie nie jest klasycznym przejawem wojny w rozumieniu prawnomiędzynarodowym. I może nie jest tak ważne kto przegrał, ważniejsze jest to do czego oba państwa doszły na końcu.

Niektórzy historycy wyliczyli wydatki militarne Ameryki w tej konfrontacji. Według niektórych raportów, USA wydały 8 bilionów dolarów podczas całej zimnej wojny. Dostępne są informacje, że zarówno USA, jak i ZSRR w szczytowym momencie konfliktu codziennie myślały o ewentualnym ataku, dlatego codziennie wydawały na broń 50 milionów dolarów.

Niektórzy uważają, że Sowieci przegrali choćby dlatego, że pod koniec konfliktu radykalnie zmienili swoje poglądy na politykę i ideologię. Trudno nazwać upadek Unii zwycięstwem. Niemniej jednak, ponieważ nie podpisano żadnego traktatu pokojowego ani dokumentu kapitulacyjnego, w zasadzie nie można uznać porażki lub zwycięstwa żadnej ze stron.

Czasy współczesne

Kto wygra nową zimną wojnę, wciąż trudno zgadnąć. Nowa konfrontacja rozpoczęła się stosunkowo niedawno, ale formalnie konflikt został zapoczątkowany po wydarzeniach na Ukrainie w latach 2013-2014. Powstały już dwa obozy: Rosja i Chiny przeciwko USA, UE i NATO.

Tym razem sytuacja nie ma nic wspólnego z ideologią, bo w obecnej współczesnej sytuacji nie może być mowy o takiej konfrontacji. To dlatego wielu wciąż nie chce zaakceptować nowej zimnej wojny. Ale jak pokazuje praktyka i historia, w efekcie i tak ucierpią obie strony.