Shawarma: historia, skład, sposób przyrządzania

Shawarma to danie bardzo popularne w krajach wschodniej części basenu Morza Śródziemnego, takich jak Syria, Izrael, Egipt, Turcja itp. Jej podstawą jest chleb pita lub pita nadziewana grillowanym mięsem, następnie pokrojona, wymieszana z kawałkami warzyw. Tradycyjnie dodaje się przyprawy i różne sosy. Shawarma jest jedzona bez użycia sztućców.

W tym artykule opowiemy Wam o historii powstania dania shawarma, jego różnych nazwach oraz o zasadach rozmieszczenia składników przyjętych w różnych miejscach.

Warianty nazwy

Bardzo podobne, ale inaczej nazwane danie przychodzi do nas z minionych wieków i z różnych krajów: shawarma pochodzi ze świata arabskiego, denier kebab z Turcji, gyros z Grecji.

Moskale mówią "shawarma", Petersburgerów - "shawarma", Z kolei miasto Twer oferuje m.in "shawarma". Na Uralu, np. w regionie Permu, spożywa się oba bardziej tradycyjne rodzaje dla osób posługujących się językiem rosyjskim narodów. W Azerbejdżanie mieszankę mięsno-warzywną podaje się zawiniętą w chlebek pita ze słodko-kwaśnym białym sosem. Miejscowi nazywają to danie shawarma, natomiast tradycyjna wersja tej przekąski określana jest jako "dener kebab". Ormianie mają inną nazwę - mówią "karsi-chorovac" lub "shavurma". Drugi wariant (w głównie dla goście) - "shish kebab".

W Izraelu nazywają to "shawarmu" (z akcentem na drugą sylabę) lub "schwarma". Współcześni Arabowie nazywają to "shuarmoy", bez podkreślania akcentowanej samogłoski. Belgowie nazywają shawarmę "pita durum" albo "durum" z akcentem na pierwszą sylabę. Słowo przetłumaczone z języka tureckiego oznacza "zapakowany". Jednak ci sami Belgowie mogą również nazywać to danie "pitoy", jeśli zamiast chleba pita użyje się tego płaskiego chleba. Brytyjczycy wymawiają to "kebab", Niemcy - "dener kebab", i Bułgarzy - "döner". W Rumunii potoczna nazwa shawarmy to "shaorma" lub "shoorma", i w Paryżu - "Grecka kanapka". W Czechach powszechnie używa się greckiego słowa shawarma "gyros".

Językoznawcy zeznają, że tak bogata paleta synonimów może sugerować bogatą historię powstania shawarmy: wszak samo słowo ma wyraźnie semickie korzenie, "kebab" - Turecki, ale "gyros" - Pochodzenie greckie.

Współczesne słowniki języka rosyjskiego w całości (z wyjątkiem Słownika objaśniającego autorstwa T. Ф. Ephremova) nie zawiera słowa "shawarma", chociaż jest dość aktywnie używany w Rosji wraz ze słowem "shawarma". Zdaniem językoznawców słowo to chwyciło, ponieważ nie jest sprzeczne z normami języka rosyjskiego i jest wygodniejsze w wymowie, czyli lepiej pasuje do języka. Bardzo możliwe, że jak to często bywa z dialektyzmami, w końcu znajdzie swoje miejsce w słownikach.

Historia dania

Shawarma powstała w Damaszku kilkanaście wieków temu, przynajmniej według. Pierwotnie składał się tylko z mięsa, które było zawinięte w płaski chleb. Później wpadli na pomysł, aby zamarynować plastry mięsa, następnie je usmażyć, wymieszać z sałatą i doprawić sosem.

Z kolei w Europie historia powstania shawarmy związana jest z migrantami z Turcji. Kadyr Nurman jako pierwszy zrobił shawarmę. Był to niemiecki kucharz tureckiego pochodzenia. W 1972 roku otworzył ogród zoologiczny w Berlinie, w pobliżu dworca kolejowego "Ogród Zoologiczny (Zoologischer Garten)" kiosk na to danie, który został zaprojektowany specjalnie dla osób, które chciały szybko przekąsić coś w podróży. Zawsze były w dużych miastach. Byli to oczywiście przede wszystkim pracownicy migrujący. "Wynalazek" Kadir Nurman był jak turecki dener kebab, zrobiony z puszystego mięsa pieczonego na pionowym rożnie i podawany jako kanapka. Oprócz mięsa, ta shawarma zawiera również tradycyjne składniki sałatki. Kebab cafés, jak je początkowo nazywano, szybko stały się bardzo popularne i rozprzestrzeniły się na całe Niemcy, a później Europę. Dziś niemiecka shawarma serwowana jest w berlińskich małych restauracjach i wysokiej klasy jadłodajniach, gdzie jest równie popularna.

Historia shawarmy w Rosji

Pojawiła się ona najpierw, oczywiście, w południowych częściach naszego kraju. I nadal uważa się, że to danie jest robione na Kaukazie najsmaczniejsze.

Przepisy na moskiewską shawarmę i petersburską shawarmę, a także wiele innych na całym świecie, można uznać za wariacje na ten sam temat "smaczne arabskie danie". Przez wieki trudno już z dużą pewnością opowiadać o historii shawarmy i zasadach układania składników. Ale są różne wersje.

Istnieje nawet legenda, według której historia shawarmy w Rosji związana jest z miastem nad Newą. W końcu to tutaj w 1990 roku powstała pierwsza shawarma w stylu petersburskim. Dokładna lokalizacja jest dyskusyjna: jedna wersja mówi o Placu Odwagi, inna o Placu Wosstanija. Nowość gastronomiczna nazywała się shawarma, co petersburżanie czytali i wymawiali jako "shawarma", A Moskale biorą to słowo na ucho jako "shawarma", dlatego doszło do nieporozumienia leksykalnego.

Jednak przy okazji pojawienia się m.in "arabskiego gościa" była jeszcze inna wersja - że shawarma była podobno w menu libańskiej restauracji "Bako Liban" już w 1989.

Skład orientalnej shawarmy

W Izraelu i Palestynie shwarma jest popularnym fast foodem. Gotowany jest z indyka lub młodej jagnięciny, zawsze doprawiony mieszanką przypraw arabskich. Zazwyczaj proces gotowania jest następujący: mięso kroi się na małe cienkie plasterki jak talerze, następnie dociska się je i piecze na rożnie. W trakcie gotowania mięso odkrawa się od brzegów i zawija w pitę, wraz z resztą składników. Czasami nadzieniem jest tylko mięso, a warzywa podawane są jako sałatka, osobno.

Najpopularniejszy sos na Bliskim Wschodzie to tahini, a najpopularniejsza sałatka to tabbouleh.

Orientalne tradycje zachowały się w restauracjach otwartych w wielu miastach, także w Rosji. Używają tylko mięsa, które było marynowane przez co najmniej jeden dzień. Marynata składała się zwykle z octu, kefiru, soku z cytryny i zestawu przypraw. Najczęściej jest to restauracyjna shawarma aromatyzowana sosem czosnkowym zamiast ketchupu lub majonezem instant, jak to się często robi na ulicznych straganach.

W Rosji

Zgodnie z krajową historią shawarmy, moskiewska shawarma różni się od petersburskiej nie tylko rozmiarem, ale także kompozycją składników. Mięso jest najpierw pieczone na rożnie, a następnie rozdrabniane i duszone na blasze. Kawałki pieczonego kurczaka (wieprzowiny) miesza się z plasterkami świeżych ogórków, pomidorów lub w zależności od pory roku z poszatkowaną kapustą. Te ostatnie można od czasu do czasu wymieszać z marchewką w stylu koreańskim (wersja moskiewska). W lecie kapustę zastępuje sałata, w zimie kawałki świeżego ogórka, czasem miesza się je z ogórkiem kiszonym. Dodaje się odrobinę sosu - majonezu lub ketchupu. Mieszankę zawija się w chlebek pita.

Wersja Piotrusia zawiera kurczaka, a nie znajdziecie w niej wieprzowiny. Pokrojone w kostkę mięso jest smażone na poziomym ruszcie. Pozostałe składniki się powtarzają - ogórki, pomidory, drobno poszatkowana kapusta. W tym mieście sos najczęściej robi się z kwaśnej śmietany wymieszanej z czosnkiem i przyprawami (ale możliwe są też inne warianty). Przygotowanej masy nie zawijamy w pitę, lecz w pitę. Pasztecik i nadzienie przed podaniem podgrzewane są na specjalnym grillu kontaktowym. Ale nie zawsze.

Ogólnie rzecz biorąc, shawarmę je się ręką, ale jest to niewygodne. Dlatego dziś mieszankę kurczaka i warzyw w sosie podaje się czasami na talerzu (składniki mogą być ułożone osobno), a chlebek jest oferowany jako dodatek. Czasami twórcy tego fast foodu posuwają się nawet do tego, że na talerzu z gotowym daniem umieszczają plasterek cytryny. W zestawie kanonicznym można by dodać smażone plastry ziemniaków, co oczywiście zmniejszyłoby nadzienie i objętość, ale raczej nie można tego nazwać tradycyjnym daniem shawarma.

Sos

Zwykle do przygotowania tego dania używa się sosów: sosu kefirowego, białego sosu czosnkowego i czerwonego sosu pomidorowego.

To osobny temat, dość istotny przynajmniej w przypadku takiego dania jak to. Na przykład, przepisy na biały sos używane w lokalach gastronomicznych w Petersburgu są prawie unikalne dla każdego szefa kuchni.

Jeden przepis: wymieszać po 4 łyżki kefiru i kwaśnej śmietany z 4 łyżkami startego czosnku, następnie dodać przyprawy i zioła (mielony czarny i czerwony pieprz, kolendrę, suszoną pietruszkę i koperek). Sos mieszamy z nadzieniem i infuzujemy przez około godzinę. Należy zaznaczyć, że brak majonezu jest cechą charakterystyczną tego sosu.

Mięso

Obecnie mięso do shawarmy przygotowuje się w następujący sposób: kawałki lub sprasowane płaty mięsa układa się na dużym obrotowym pionowym rożnie z elementami grzewczymi. W trakcie smażenia zewnętrzne brzegi odcina się długim nożem na tacę, na której dalej się je sieka.

Rodzaj mięsa użytego w w przygotowaniu shawarmy, mogą być różne - kurczak, indyk, wołowina, jagnięcina, a nawet wielbłąd. Ryby są również okazjonalnie przygotowywane jako nadzienie. Używana jest również wieprzowina, ale co zrozumiałe w krajach niemuzułmańskich.

Jednak do pierwszej shawarmy wzięto tylko jagnięcinę i cielęcinę, kurczaka zaczęto używać stosunkowo niedawno, być może pod koniec XX wieku. Najprawdopodobniej stało się to na polecenie Turków, którzy praktykowali shawarmę w europejskich miastach - w końcu drób był tańszy niż.

Swoją drogą, pogoń za najbardziej dostępnym pod względem ekonomicznym mięsem wyrządziła tej potrawie niedźwiedzią przysługę - dziś shawarma, podobnie jak inne fast foody, jest uważana przez ekspertów bardziej niezdrowe dla człowieka żywność. To dlatego, że do ulicznej shawarmy kupowano głównie tzw. nogi Busha. Te części kurczaka były nie tylko najtańsze, ale i najtłustsze.

Ale jeśli są przygotowane zgodnie z zasadami gotowania i z jakościowych składników, shawarma jest nieszkodliwa dla organizmu.

Warzywa do shawarmy

Najczęściej spotykane warzywa do tego dania to pomidory, ogórki, kapusta. Ale każdy region, od czasu rozpowszechnienia i popularności shawarmy, ma swoje własne innowacje. Oprócz plasterków świeżych ogórków i pomidorów, lawasz może być zawinięty z mięsem, a także posiekaną sałatą, marynowanymi warzywami, grzybami i marchewką w stylu koreańskim.

Flatbread

Do zawijania mięsa i warzyw do shawarmy tradycyjnie używano lavash lub pita. Jednak w krajach południowej Europy focaccia (lub focaccio) również cieszy się powodzeniem. Jest to cienki, bez drożdży płaski chleb używany przez Włochów do robienia pizzy. Przy okazji można je też upiec z drożdżami - wtedy wychodzi puszysta - ale taka focaccia nie nadaje się do shawarmy.

Czy wiesz, że...

W Libanie i innych krajach Bliskiego Wschodu nieczęsto zdarza się, że shawarma jest przygotowywana w ulicznych budkach. Człowiek może to oczywiście kupić, zabrać ze sobą i zjeść siedząc w samochodzie, ale samo gotowanie wymaga przestrzegania zasad sanitarnych i higienicznych, co jest niemożliwe w ulicznych budkach. Tym bardziej, że takie fast foody powstają zazwyczaj w zatłoczonych miejscach, jak dworce, markety czy w pobliżu stadionów i parków.

Do przygotowania.. największe shawarma na świecie (1,198 kg) wzięła mięso z siedmiu krów. Została ugotowana w Ankarze, a następnie weszła do Księga rekordów świata Guinnessa.

W 2015 roku zdjęcia dziewczyn jedzących shawarmę stały się ogromnie popularne w mediach społecznościowych. Były one zamieszczane w grupach pod wspólną nazwą "Ładne dziewczyny i shawarma". Nie powinno być zaskoczeniem, że grupy zwane "Przystojni faceci i shawarma".

Aforyzmy o shawarmie

Jak zwykle, najpopularniejsze rzeczy zawsze generują żarty i wyrażenia. Opowieści o shawarmie zaczęły się pojawiać, gdy w Rosji powstało wiele sklepów zajmujących się produkcją i sprzedażą tego dania. Shawarma przygotowywana w pośpiechu w niehigienicznych miejscach wzbudziła uzasadnione podejrzenia co do jakości oferowanego jedzenia. Pojawiły się nawet pogłoski, że shawarma jest robiona z mięsa bezpańskich psów i kotów. Nadal od czasu do czasu pojawiają się. A oto kilka popularnych aforyzmów:

Jeśli wpatrujesz się w shawarmę przez długi czas, shawarma zaczyna wpatrywać się w ciebie...

Shawarma przebrana za jedzenie dostaje się do wnętrza ofiary...

Shawarma nie jest czymś, co pozwala nie umrzeć z głodu, ale czymś, co pozwala nie umrzeć z głodu...

Opowiedzieliśmy wam o historii i pochodzeniu shawarmy, mamy nadzieję, że się wam przyda.