Pojęcie i struktura technologii pedagogicznej

Technologia pedagogiczna (PT) to struktura składająca się ze wszystkich elementów procesu pedagogicznego. Opiera się na badaniach naukowych i ma jasny plan działania w czasie i przestrzeni.

Głównym celem tej technologii jest osiągnięcie zamierzonych wyników za pomocą określonych metod i środków.

Istota

Struktura treściowa technologii pedagogicznej zbudowana jest na określonej metodologii. Polega ona na absolutnej sterowalności procesu edukacyjnego. A także w planowaniu i odtwarzaniu cyklu pedagogicznego, w precyzyjnym osiąganiu wyznaczonych celów.

Technologia jest zbudowana w oparciu o następujące trzy aspekty:

1. Naukowe - badanie i opracowywanie celów kształcenia, metod, struktur i planowania procesów edukacyjnych.
2. Proceduralno-opisowe - odtworzenie procesu, który doprowadzi do osiągnięcia zaplanowanych rezultatów, znalezienie sposobów wprowadzenia opracowanej metodologii do działalności pedagogicznej.
3. Proceduralne i funkcjonalne - realizacja procesu edukacyjnego.

Główne poziomy

Struktura koncepcji technologii pedagogicznej składa się z trzech powiązanych ze sobą poziomów:

1. Ogólny - zawiera elementy systemu pedagogicznego (cele, środki i treści procesu nauczania, budowanie algorytmu działań).
2. Częściowy (przedmiotowy) - jest zaplanowany w ramach tylko jednej metody nauczania (nauczanie matematyki, historii, nauk przyrodniczych).
3. Lokalne - wyspecjalizowane do konkretnego zadania (lekcja, korekta końcowa, powtórzenie tego, co zostało wyuczone).

Możliwości podejścia

Podejście technologiczne w pedagogice umożliwia ujęcie tematu z różnych stron: zarówno koncepcyjnie, jak i projektowo. Daje możliwości:

• planować wyniki i zarządzać procesami edukacyjnymi z dużą pewnością;
• Analizować i systematyzować istniejące doświadczenia i ich zastosowanie na gruncie naukowym
• wieloaspektowe rozwiązywanie problemów z zakresu edukacji i wychowania;
• stworzyć sprzyjające warunki do rozwoju osobistego;
• Minimalizacja wpływu negatywnych okoliczności na uczestników;
• efektywnie wykorzystywać dostępne zasoby;
• Stosować dobre praktyki do różnych problemów społecznych i rozwijać nowe metodologie.

Należy jednak zaznaczyć, że w strukturze technologii pedagogicznej nie występują m.in metody uniwersalne. Podejście to uzupełnia inne podejścia naukowe psychologii, socjologii i pedagogiki, ale nie może być stosowane oddzielnie.

Kryteria technologiczności

Opracowana technologia musi spełniać główne wymagania metodologii. Nazywa się je kryteriami technologiczności, do których należą:

• łatwość zarządzania;
• konsystencja
• odtwarzalność;
• skuteczność;
• konceptualność.

Zarządzalność w strukturze technologii pedagogicznej oznacza możliwość wcześniejszego planowania procesu uczenia się, diagnostyki, dostosowania narzędzi i metod do osiągnięcia rezultatów.

Systematyczność oznacza, że opracowany PT powinien mieć cechy zintegrowanego systemu: logikę procesu krok po kroku, integralność, powiązanie między wszystkimi jego częściami.

Replikowalność daje możliwość powielania przez innych aktorów programu w podobnych instytucjach edukacyjnych.

skuteczność zakłada, że aktualne podejścia pedagogiczne są w warunkach konkurencji. Muszą więc dobrze spełniać swoją rolę i być optymalne pod względem kosztów materiałowych, a także gwarantować standard nauczania.

Koncepcyjność zakłada, że każda technologia powinna być oparta na jednej z koncepcji naukowych, do których zalicza się racje dydaktyczne, społeczno-pedagogiczne i psychologiczne.

Struktura PT

Kryteria dla technologii to podstawa systemy omawianego podejścia. Struktura technologii pedagogicznych obejmuje:

• treści nauczania;
• Koncepcja uczenia się;
• proces technologiczny.

Treści kształcenia obejmują cele - ogólne i szczegółowe, a także system materiałów edukacyjnych.

Koncepcja uczenia się jest podstawą badawczą technologii i idei pedagogicznych. Które stanowią jego podstawę.

Część procesowa struktury technologii pedagogicznej jest z kolei reprezentowana przez zestaw elementów wymienionych poniżej:

• organizacja procesu uczenia się;
• metodyka działań edukacyjnych uczniów;
• Metodyka pracy nauczyciela;
• zarządzanie procesem zapamiętywania i opanowania materiału;
• diagnoza procesu uczenia się.

System poziomy

Struktura pozioma technologii pedagogicznej składa się z trzech powiązanych ze sobą elementów. Rozważmy je bardziej szczegółowo:

1. Naukowy. Technologia jest przedstawiana jako naukowo opracowane rozwiązanie problemu. Opiera się na osiągnięciach poprzednich pokoleń w zakresie nauki i najlepszych praktyk;
2. Opisowe. Podejście pedagogiczne jest przedstawione jako model wizualny, opis celów, środków i metod. Podany jest również algorytm działań, konieczny dla Podejście pedagogiczne jest przedstawione jako model wizualny, opis celów, środków i metod działania;
3. Proces-aktywność. Technologia pedagogiczna to sam proces realizacji działania przedmiotów i podmiotów.

System pionowy

Każda technologia pedagogiczna zajmuje się jednym obszarem procesu uczenia się. Zawiera ona z kolei własny system elementów. Ponadto, pole to może samo w sobie stanowić część działalności na wysokim poziomie.

Elementy tej hierarchii tworzą pionową strukturę technologii pedagogicznych. W sumie jest ich cztery:

1. Meta-technologie opisują proces uczenia się na poziomie wdrażania polityki społecznej w domenie edukacyjnej. Mogą to być m.in. edukacja przedszkolna, technologia zarządzania jakością kształcenia w środowisku lokalnym, technologia edukacji przeciw alkoholizmowi.
2. Makrotechnologie (technologie sektorowe) obejmują działania w ramach dziedziny lub przedmiotu kształcenia. Na przykład technologia nauczania danego przedmiotu.
3. Mezotechnologie (technologia modułowa) to technologie realizacji poszczególnych części procesu edukacyjnego. Mogą one obejmować rozwój podejścia do nauki jednego tematu lub lekcji, powtórzenie wiedzy w jednym module.
4. Mikrotechnologie skupiają się na zadaniach operacyjnych i indywidualnych interakcjach podmiotów zaangażowanych w proces uczenia się i edukacji. Np. technologia nabywania umiejętności pisania, szkolenia z zakresu rozwoju osobistego.

Metody uczenia się

Za jeden z elementów struktury technologii pedagogicznej można uznać metody nauczania - formę zorganizowanej aktywności nauczyciela i uczących się.

Sukces uczenia się zależy w dużej mierze od koncentracji i wewnętrznej aktywności uczniów, od rodzaju aktywności, w którą są zaangażowani. Charakter czynności, poziom samodzielności i kreatywności zadania powinny być zatem ważnymi kryteriami przy określaniu głównej metody nauczania.

Dla każdej kolejnej formy zwiększa się stopień samodzielności w wykonywaniu zadania.

Klasyfikacja metod nauczania

Opisując strukturę technologii pedagogicznej, wyróżnia się pięć metod nauczania:

1. Objaśniająco-ilustracyjna - metoda nauczania, w której studenci zdobywają wiedzę za pomocą wykładów, podręczników i pomocy dydaktycznych, korzystając z gotowych materiałów. Podczas odbierania i rozumienia informacji uczniowie znajdują się w ramach myślenia reprodukcyjnego. Metoda ta jest najczęściej spotykany do przekazywania wielu informacji w instytucjach szkolnictwa wyższego.
2. Rozrodczość - metoda, w którym zastosowanie tego, czego się nauczono, w praktyce jest przykładne. Działania uczniów w tym przypadku opierają się na algorytmie i są realizowane zgodnie z zasadami działania w podobnych sytuacjach.
3. Metoda prezentacji problemu - podejście, w którym nauczyciel przed prezentacją materiału pokazuje problem i formułuje problem do rozwiązania. Następnie, poprzez przedstawienie systemu dowodów i porównanie różnych punktów widzenia i podejść, wskazuje drogę rozwiązywanie problemów. Studenci są więc uczestnikami badań naukowych.
4. Częściowo eksploracyjna metoda nauczania wskazuje na organizację poszukiwania rozwiązań postawionych problemów pod kierunkiem nauczyciela lub na podstawie podanych zasad i instrukcji. Proces poszukiwania odpowiedzi jest produktywny, ale kontrolowany od czasu do czasu przez nauczyciela.
5. Eksploracyjna - metoda nauczania, w której po przeanalizowaniu informacji, postawieniu problemu i krótkim instruktażu ustnym lub pisemnym, uczniowie studiują literaturę, różne źródła, dokonują obserwacji i szukają innych możliwe metody. Pionierska, samodzielna i twórcza praca jest najlepszym przykładem tego typu pracy. Metody działań dydaktycznych stają się sposobami prowadzenia badań naukowych.

Rola PT

Tak więc struktura technologii pedagogicznej ma właściwości różnych przedmiotów. Jako nauka zajmuje się badaniem i projektowaniem racjonalnych i skutecznych sposobów uczenia się. Jako system algorytmów, metod i regulatorów działalności pedagogicznej jest realizowany bezpośrednio w procesie edukacyjnym.

Technologia pedagogiczna może być zatem przedstawiona albo jako zbiór aspektów w postaci koncepcji i projektu naukowego, albo jako opis programu działania, albo jako faktycznie realizowany proces w dziedzinie edukacji. Ważne jest zrozumieć.